Veertienduizend uitzendbureaus telt ons land maar liefst. Ze zijn makkelijk op te richten, zonder vergunning, en er is nauwelijks toezicht door onafhankelijke instanties. En dat leidt volgens betrokkenen tot veel misstanden op het gebied van werk en huisvesting van de werknemers, veelal arbeidsmigranten, in de tuinbouw, slachthuizen en distributiecentra.
Vakbond FNV, gemeentebestuurders en arbeidsmigranten zelf roepen nu op tot de invoering van een vergunningplicht voor uitzendbureaus. Om zo de wildgroei een halt toe te roepen. De betrokkenen hopen dat het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van oud-SP-leider Emile Roemer snel zo'n plicht zal voorstellen.
Tijdens de eerste coronagolf werd pijnlijk duidelijk hoe slecht de woon- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten vaak zijn. Het aanjaagteam kwam in juni met een eerste rapport met snel te nemen maatregelen. Eind deze maand komt er een tweede rapport, met daarin waarschijnlijk strengere regels voor uitzendbureaus.
Liever terug naar Roemenië
Die regels zijn hard nodig, zegt de 25-jarige Adrian Pacurar. De Roemeen woont sinds een aantal weken in een voormalig hotel in Waalwijk, samen met nog zo'n vijftig arbeidsmigranten. Er was hem een gloednieuwe, mooie woonruimte beloofd, maar in het hotel is het volgens hem belabberd.
Pacurar laat ons in deze video zijn kamer zien en vertelt waarom hij er sterk over denkt om terug te keren naar Roemenië:
Volgens Bart Plaatje van vakbond FNV is de situatie in Waalwijk exemplarisch voor hoe uitzendbureaus in Nederland omgaan met arbeidsmigranten. En dat kan vaak ongestraft, omdat het toezicht op de uitzendbureaus erg verbrokkeld is.
"Gemeenten doen een stukje: die kijken naar de huisvesting. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid kijkt naar de werkplek en -omstandigheden, er is een soort cao-politie van vakbonden en werkgevers. Maar niemand werkt met elkaar samen, en de uitzendbureaus komen er mee weg."
Geen waarschuwing of dwangsom
Wethouder Walter Gerritsen (CDA) trad in zijn gemeente Montferland op tegen een uitzendbureau dat 22 mensen liet wonen in één huis. Er kwam een dwangsom van 200.000 euro, waarna de situatie verbeterde. "Maar ik moet toegeven dat ik niet weet in hoeverre andere instanties het met dit uitzendbureau aan de stok hebben."
Nieuwsuur hield een enquête onder gemeenten over het optreden tegen uitzendbureaus, 171 van de 355 gemeenten vulden de vragen in. Uit de resultaten blijkt dat 76 gemeenten de afgelopen drie jaar geen enkele waarschuwing of dwangsom hebben uitgedeeld vanwege misstanden bij de huisvesting van arbeidsmigranten.
"Ik denk dat de meerderheid van de gemeenten geen enkel idee heeft wat ze hiermee aan moeten", zegt vakbondsbestuurder Plaatje.
Arbeidssocioloog Jan Cremers van de Universiteit Tilburg constateert dat veel gemeenten hun kop in het zand steken als het gaat om de huisvesting van arbeidsmigranten. "Als er een distributiecentrum in de gemeente komt, steeds de wethouder economie de vlag uit. Maar anderhalf jaar later zit de wethouder volkshuisvesting met een probleem. En zijn er geen geschikte woonplekken voor de arbeidsmigranten."
Als het gaat om de werksituatie van arbeidsmigranten houdt de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid een oogje in het zeil. Dat leidde van 2016 tot 2019 tot 355 boeterapporten vanwege overtredingen van uitzendbureaus. Maar dat maakt volgens Cremers weinig indruk. "De kans dat de inspectie langskomt is eens in de 35 jaar. Dus dat schrikt kwaadwillende uitzendbureaus niet af."
Het uitzendbureau in Waalwijk laat Nieuwsuur weten dat het de arbeidsmigranten per 1 november op een andere locatie gaat huisvesten.
