'Kijk met bredere blik naar arbeidsmigratie', zegt adviesraad
Vorig jaar kwamen minder arbeidsmigranten en kennismigranten naar Nederland. In de eerste maanden van dit jaar lijkt er wel weer een toename te zijn. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Een belangrijke oorzaak voor de eerdere daling is de wereldwijde coronapandemie, die reizen moeilijk maakte.
Vooral ondernemers volgen de ontwikkeling van arbeidsmigratie met argusogen. Zij hebben arbeidsmigranten nodig, vanwege het tekort aan beschikbaar personeel in Nederland. Ze dringen er bij lokale bestuurders en bij het Rijk op aan meer huisvesting te realiseren voor die werknemers, met name uit Oost- Europa.
Er zijn daarvoor zo'n 150.000 slaapplekken nodig. Een enorme huisvestingsopgave, terwijl er al groot een tekort aan goedkope huurwoningen is.
'Bredere blik is nodig'
De groeiende vraag naar arbeidsmigranten, misstanden bij huisvesting en slechte arbeidsomstandigheden zijn voor de adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ) reden om een discussie op te starten over het reguleren van arbeidsmigratie. De inzet daarbij is niet om het werknemers uit andere EU-landen onmogelijk te maken om naar Nederland te komen; dat kan vanwege het EU-beginsel van vrij verkeer niet.
Maar met een bredere blik naar arbeidsmigratie kijken is nodig, zegt de ACVZ in een recent advies aan het volgende kabinet. En daarbij moet ook de vraag op tafel komen of elke bedrijfstak maar arbeidsmigranten naar Nederland moet kunnen halen.
Voorzitter Monique Kremer van de ACVZ pleit voor een apart adviesorgaan voor arbeidsmigratie dat zich met dit vraagstuk bezig moet houden. Ook omdat inmiddels naar arbeidsmigranten van buiten de EU wordt gelonkt. "We moeten naar de brede welvaart kijken en niet alleen naar de economische belangen", stelt Kremer. "We moeten ook burgers daar meer bij raadplegen."
Migranten aantrekken, of sector verplaatsen?
Langzaam begint een discussie te ontstaan over de logica van het hier naartoe halen van arbeidsmigranten. Want waarom zou je bedrijven hier moeten houden als zij onvoldoende personeel in Nederland kunnen vinden? Burgemeester Strous van Maasgouw (Midden-Limburg) wierp die vraag op nadat de arbeidsinspectie Roemeense arbeidsmigranten aantrof op een boerderij in Linne.
Zij leefden daar onder erbarmelijke omstandigheden, is ook te zien op deze foto:
Het voorval heeft Strous de ogen geopend. Nederland zou zich op landelijk niveau moeten afvragen of het nog wel te doen is om zoveel arbeidsintensieve activiteiten in Nederland te laten plaatsvinden. "We halen mensen uit Oost-Europa hierheen, waar ze voor een schijntje onze asperges steken of in de vleesindustrie werken. Maar we hebben geen huizen voor ze, waardoor er dit soort situaties ontstaan."
Het is volgens haar tijd voor een discussie. "De discussie over of we een deel van dit soort arbeidsintensieve sectoren niet naar Oost-Europa moeten verplaatsen?"
Arbeidsmigranten noodzakelijk
Eén van de regio's met veel arbeidsmigranten is het kassengebied in het Westland. Daar werken zo'n 12.000 arbeidsmigranten, in piekperiodes 16.000. Van hen wonen er 4500 binnen de gemeentegrenzen. Het tekort aan woonruimte leidt ertoe dat veel van hen, met soms slechte woonomstandigheden en hoge huren, verblijven in Haagse en Rotterdamse wijken. En soms zelfs op vakantieparken elders in het land.
Bij het gemeentebestuur van Westland staat niet ter discussie of de huidige aantal arbeidsmigranten nodig zijn. En al helemaal niet of kassen en tuinders maar naar elders moeten verhuizen. In tegendeel, gepensioneerde tuinders worden juist aangespoord hun tuinbouwgronden wel beschikbaar te houden.
De glastuinbouwsector is cruciaal voor Westland, de regio, Nederland en zelfs de wereld.
Want de glastuinbouwsector is "cruciaal voor Westland, de regio, Nederland en zelfs de wereld", zegt wethouder Albert Abee (CDA). "De sector is goed voor tienduizenden banen en zorgt zowel dichtbij als wereldwijd voor gezond voedsel." En dat levert niet alleen werk op voor arbeidsmigranten, maar ook voor Nederlanders op alle niveaus, benadrukt Abee. Alleen is het personeel zo schaars dat er mensen uit het buitenland nodig zijn.
Draagvlak
Inwoners van Westland zijn minder enthousiast. Al jaren proberen glastuinbouwers woonruimte voor hun buitenlands personeel te realiseren. Maar door verzet van omwonenden komt dat amper tot stand. Er zijn plannen om binnenkort in het dorp De Lier zo'n 700 arbeidsmigranten te huisvesten. Ook daar verzetten inwoners zich tegen.
Hoe het met het draagvlak zit is nooit onderzocht door de gemeente, vertelt Abee. "Maar Westlanders zijn van oudsher vervlochten met de glastuinbouw en begrijpen in het algemeen dat er arbeidskrachten uit het buitenland nodig zijn om belangrijk werk gedaan te krijgen", zegt hij.
Weerstand ontstaat volgens de wethouder op het moment dat er huisvesting beoogd is in de buurt van hun huis, straat of wijk. "Daarom houden we bij afwegingen in locatiekeuzes voor huisvesting ook nadrukkelijk rekening met bereikbaarheid en impact op de omgeving".
