CBS: migratie naar Nederland nam af, vooral minder kennismigranten

Er zijn vorig jaar minder arbeidsmigranten naar Nederland gekomen dan in de jaren daarvoor, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De belangrijkste oorzaak daarvoor is de coronapandemie. Met name migranten van buiten Europa bleven weg.

Omdat de economie vorig jaar een klap kreeg door de pandemie, was er minder vraag naar arbeid. En vanwege de coronamaatregelen wereldwijd was het moeilijker om te reizen.

In 2020 kwamen er 171.000 migranten naar Nederland. Dat waren er 44.000 minder dan in 2019. "Het gaat dan in de meeste gevallen om een mix van expats, studenten en asielzoekers en hun gezinsleden die meekomen", zegt Leo Lucassen in het NOS Radio 1 Journaal. Hij is hoogleraar arbeids- en migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden.

Er kwamen vooral minder kennismigranten: daarvan kwamen er in 2020 bijna de helft minder van buiten de EU naar Nederland. Of die daling doorzet is onduidelijk. In de maanden april, maart en mei steeg het aantal arbeidsmigranten en kenniswerkers weer, maar het waren er nog wel minder dan in 2018 en piekjaar 2019.

Het aantal immigranten uit Europese lidstaten daalde in 2020 met 15.000 en lag met 109.000 weer op het niveau van 2018. "Voor hen was het reizen ook minder ingewikkeld", is de verklaring van Lucassen waarom die terugloop minder groot is.

Personeelstekorten voor ondernemers

Deze ontwikkeling is spannend voor ondernemers, omdat zij kampen met personeelstekorten die ze hopen op te vangen met arbeidsmigranten. Daarbij gaat het niet alleen om lager geschoold werk dat Nederlanders niet willen doen, zegt Lucassen. "Er is ook heel veel werk waar gewoon te weinig mensen voor zijn, ook hoger geschoold. Denk bijvoorbeeld aan ASML in Eindhoven." De chipmachinefabrikant maakte juist vandaag bekend een grote omzetstijging te verwachten.

Om de terugloop aan arbeidsmigranten op te vangen vindt Lucassen dat er een discussie moet komen over de vraag of er nog wel ruimte voor laaggeschoold werk moet zijn. Hij denkt aan de vele distributiecentra en slachthuizen, waar veel werk te doen is waar steeds minder mensen voor te vinden zijn.

"Het aanbod van arbeidskrachten is gewoon te laag. En je ziet ook dat er allerlei misstanden ontstaan in de behandeling van de migranten. Mensen zitten opgehokt in vakantieparken, veel te dicht bij elkaar."

Arbeidsmigratie werd na de uitbreidingen van de Europese Unie in 2004 en 2007 een steeds belangrijker motief voor Europeanen om naar Nederland te komen. Sinds 2013 is werk de meest voorkomende migratiereden.

Primitieve omstandigheden

Hij vraagt zich af of Nederland nog wel zo'n belangrijke rol moet willen spelen in de distributie, waarbij dit soort werk aan de orde is. Hij voorziet dat het aanbod van laaggeschoolde arbeidskrachten uit met name Polen en Roemenië de komende tien jaar afneemt.

"Ook omdat de economieën het daar best goed doen. De lonen gaan daar omhoog, dus de prikkel om tijdelijk onder primitieve omstandigheden hier te gaan werken, zal ook afnemen."

Ondertussen wordt er naarstig gezocht naar huisvesting voor mensen die hier nu al werken, maar ook voor degenen die nog komen. In totaal zijn er volgens de berekeningen van Flexwonen 150.000 slaapplaatsen voor arbeidsmigranten nodig. Dat aantal is berekend op basis van de verwachte groei van het aantal arbeidsmigranten.