Litouwen krijgt volgende week van de Europese grensbewakingsorganisatie Frontex twee keer zo veel geld voor beveiliging van de grenzen. Aanleiding is de grote toename van migranten die vanuit Wit-Rusland de grens oversteken. Correspondent Saskia Dekkers ging voor Nieuwsuur mee op patrouille met de Litouwse grenswacht.
"Het is een moeilijk te bewaken gebied", vertelt Dekkers. "680 kilometer lang, met dichte bossen en moeras." Volgens Litouwen laat Wit-Rusland de migranten bewust door. Het zou een wraakactie zijn voor de sancties die de EU de Wit-Russen heeft opgelegd: migratie als 'wapen'.
In mei dreigde de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko al dat hij de grens naar de Europese Unie zou openzetten en migranten zou doorlaten. Sinds vorige week arriveren er inderdaad plotseling veel migranten in Litouwen. Dekkers sprak de afgelopen dagen met een aantal van hen.
"Een deel zijn Afrikaanse studenten die in Wit-Rusland studeren, omdat het daar het makkelijkst was om een verblijfsvergunning te krijgen. Het nieuws dat het nu makkelijk is om de grens over te steken, ging als een lopend vuurtje", vertelt ze.
'Geen idee over Europa'
Er zijn inderdaad veel meer illegale migranten dan eerst, vertellen ook de Litouwse grensbewakers. "Uit Afrika, uit Irak. Mannen, vrouwen en baby's. Ze willen niet in Litouwen blijven, maar door naar Duitsland of Frankrijk."
Maar lang niet allemaal hebben ze een concreet plan. "Er zijn bijvoorbeeld Irakezen die van het platteland komen, die geen idee hebben hoe Europa eruit ziet", vertelt Dekkers. "Ze zijn alleen maar bezig met de Europese grens oversteken. Maar een deel van de migranten is hoogopgeleid en spreekt Engels. Zij hebben vaak wel een vastomlijnd idee."
Naast de Afrikaanse studenten, zijn er ook migranten die van Bagdad naar Minsk vlogen. Ze lezen op Facebook dat er niet gecontroleerd wordt aan de grens en wagen het erop.
Ze komen zonder papieren naar mijn land en willen een hotel, geld en hun familie overbrengen. Ik betaal hier al mijn hele leven belasting en ik heb niks.
"Het is een groot probleem", zegt Linas Kojala, directeur van de denktank Oost-Europese Studies. "We hebben aan Wit-Rusland een complex buurland met een regime dat niet erkend wordt door westerse landen. En helaas zetten zij dit nu in als middel om Litouwen te bedreigen. En daarmee de hele Europese Unie, omdat wij de grens hebben die ons verbindt met de andere Europese landen."
Verbazing bij bevolking
Voor de Litouwers is het nog even wennen. Ze waren nog niet eerder een populaire bestemming voor migranten uit Afrika en het Midden Oosten. Dorpsscholen moeten plotseling worden omgebouwd tot opvangcentra. De lokale bevolking reageert wisselend, vertelt Dekkers. "Enerzijds zijn ze nieuwsgierig, anderzijds ook bezorgd."
Dit weekend waren er de eerste demonstraties bij de grens. In korte tijd heeft zich in Litouwen een succesvolle anti-migratie en anti-EU beweging georganiseerd, die ook strijdt voor traditionele familiewaarden. Gezinnen verzamelen zich bij de grens en willen zelf migranten tegen houden.
"Ze komen zonder papieren naar mijn land, en willen een hotel, geld en hun familie overbrengen. Terwijl ik hier mijn hele leven heb gewoond en belasting betaal. En ik heb niks", zegt een lid van Seimu Sajudis, dat vrij vertaald 'Actiegroep voor het gezin' betekent.
Enkeltje Europa
Reisorganisatoren blijken nu al flink geld te verdienen aan enkeltjes Europa. De Somalische Kauthar (19) vertelt dat ze 7000 dollar heeft betaald voor de reis van Mogadishu via Instanbul naar Minsk.
Het kan ook goedkoper. Een Irakees vertelt dat hij 750 euro betaalde voor een ticket van Bagdad naar Minsk. "We zijn hierheen gekomen om onszelf te redden", vertelt hij.
Kijk hier hoe de nachtelijke patrouille verloopt langs de moeilijk te bewaken grens:
De verwachting is dat er nog meer migranten komen, want het nieuws over de gemakkelijke Wit-Russische grens verspreidt zich snel. Ook de Poolse autoriteiten melden een toename van het aantal migranten dat de Wit-Russische grens oversteekt, al zijn de aantallen op dit moment lager dan in Litouwen.
