Steeds meer illegale migranten via Wit-Rusland naar Litouwen, EU belooft steun

• Fiorella Opromolla

  redacteur Buitenland

Het aantal illegale migranten dat de afgelopen weken Litouwen binnenkwam, is fors toegenomen. De oorzaak is volgens Litouwen duidelijk: Wit-Rusland laat bewust migranten door, met als doel de Europese Unie te destabiliseren. Het zou om een wraakactie gaan voor de sancties die de EU kort geleden invoerde tegen Wit-Rusland.

Volgens persbureau Baltic News Service zijn er in 2021 meer dan 1300 illegale migranten het land binnengekomen, van wie een groot deel in de laatste vijf weken. Het gaat veelal om Irakezen.

Litouwen is als EU-lidstaat opgenomen in de Dublinverordening, en daarom verantwoordelijk voor de opvang van migranten die aankomen. Maar het is geen land waar normaliter veel mensen Europa binnenkomen en dus is het qua faciliteiten niet ingesteld op deze recente ontwikkeling.

Afgelopen weekend is dan ook de noodtoestand afgekondigd. "Daardoor kunnen er extra troepen worden ingezet om de grenspolitie te ondersteunen", aldus Vidas Macaitis, hoofd van de Litouwse grenspolitie. "Ook zijn gemeenten verplicht om huisvesting te regelen voor de migranten." De regering heeft bovendien opdracht gegeven om een tentenkamp te bouwen waar meer dan duizend migranten ondergebracht kunnen worden. Litouwen verwacht dat het aantal migranten dat het land binnenkomt, verder zal toenemen.

Ondanks de beveilingingssystemen die Litouwen bij de grens heeft staan, komen er toch migranten het land binnen:

Wit-Rusland laat niets los over eventuele betrokkenheid bij deze migrantenstroom, vertelt Franka Hummels, Wit-Ruslandexpert en redacteur bij de NOS. "Wit-Rusland heeft hier nog niet op gereageerd. President Loekasjenko ontkent het niet, maar reageert onduidelijk op vragen die hij erover heeft gekregen."

De relatie tussen de buurlanden is niet goed. "Voor Wit-Rusland is Litouwen het vervelendste land. Litouwen spande zich in voor sancties tegen Wit-Rusland en er wonen veel Wit-Russen die hun eigen land moesten verlaten", zegt Hummels. "Ze zien migranten als een pressiemiddel, waarmee Wit-Rusland Litouwen en dus ook de Europese Unie de mond wil snoeren."

De Wit-Russische dictator Loekasjenko heeft vanwege de sancties eerder gezworen wraak te nemen op de Europese Unie. Daarbij zei hij dreigend: "Wij stoppen nu nog migranten en drugs voor jullie. Die zullen jullie zelf moeten vangen en opeten."

Litouwen beweert dat Wit-Rusland de migranten zelf ophaalt uit Irak. Dat zou onder meer gebaseerd zijn op vluchtgegevens. Ook Wit-Russische oppositiemedia, zoals het online platform Nexta, melden dat. Er zijn foto's opgedoken van Irakezen die aankomen op het vliegveld van Minsk.

De sancties waar Wit-Rusland boos over is, raken onder meer de tabaks- en olie-industrie en de export van potas, een grondstof voor kunstmest. Daarnaast mogen er geen apparatuur en software aan Wit-Rusland worden verkocht die gebruikt kunnen worden om internet- en telefoonverkeer te monitoren. Ook heeft de EU de toegang van Wit-Rusland tot de Europese financiële markten aan banden gelegd en verstrekt de Europese Investeringsbank voorlopig geen leningen aan Wit-Russische staatsbedrijven.

De sancties volgden volgens de EU op een "escalatie van ernstige mensenrechtenschendingen". Een verklaring van de Europese Raad verwijst naar de repressie van de burgerbevolking, de oppositie en de media. Ook wordt het incident met de Ryanair-vlucht op 23 mei genoemd, waarbij activist Roman Protasevitsj en z'n vriendin werden gearresteerd.

Steun van EU

Voorzitter Charles Michel van de Europese Raad reisde deze week af naar Vilnius, voor een gesprek met de Litouwse president Nauseda. "Voor mijn collega's van de Raad is het heel duidelijk dat de Wit-Russische autoriteiten illegale migratie gebruiken om druk uit te oefenen op de Europese Unie, inclusief Litouwen", zei Michel bij een persconferentie.

Michel zei "alle inspanningen van de Litouwse regering te steunen om terugkeerbeleid mogelijk te maken". Ook wordt er contact gelegd met landen van oorsprong of landen via waar illegale migranten naar Litouwen komen. Michel heeft volgende week een gesprek met de president van Irak, om te kijken of Iraakse migranten terug kunnen.

Frontex, de grensbewakingsorganisatie van de Europese Unie, kondigde ook vorige week aan Litouwen te steunen door mensen en patrouillewagens naar de grens te sturen.