Amerikanen verlaten cruciale Afghaanse basis Bagram
Het Amerikaanse leger heeft een grote stap gezet in de terugtrekking uit Afghanistan: de luchtmachtbasis Bagram, jarenlang hét symbool van de Amerikaanse aanwezigheid in het land, is overgedragen aan de Afghaanse strijdkrachten.
Details over de overdracht zijn uit veiligheidsoverwegingen nog niet naar buiten gebracht. Volgens de laatste cijfers waren er nog zo'n 2500 tot 3000 militairen van de Amerikaanse troepenmacht in het land. Dat Bagram van eigenaar wisselt, duidt erop dat de terugtrekking zijn einde nadert.
Ook andere NAVO-troepen verlieten de afgelopen dagen het land: met een vlagoverdracht werd een week geleden bezegeld dat er na 20 jaar een eind was gekomen aan de Nederlandse aanwezigheid in Afghanistan. Duitsland, Italië, België en vijf andere NAVO-landen rondden deze maand eveneens hun missies af, vaak met bescheiden ceremonies. Dat betekent dat het merendeel van de 7000 niet-Amerikaanse NAVO-militairen het land heeft verlaten.
Enorm complex
Na de aanslagen van 9/11 viel de VS Afghanistan samen met NAVO-bondgenoten binnen om een eind te maken aan het Taliban-regime dat al-Qaida-leider Osama bin Laden onderdak had geboden. Het voormalige Sovjet-vliegveld Bagram, op een uur rijden van de hoofdstad Kabul, groeide uit tot de grootste militaire basis van de Amerikanen.
Op en rond het complex van zo'n 75 vierkante kilometer bevinden zich twee enorme landingsbanen, versterkte hangars met plek voor honderden vliegtuigen, een ziekenhuis met vijftig bedden en drie operatiekamers en tientallen andere gebouwen. In de loop der jaren verbleven er zo'n 100.000 Amerikaanse militairen. In totaal hebben meer dan 800.000 Amerikanen gediend in de langste oorlog die het land ooit voerde.
De Amerikanen richtten op Bagram ook een gevangenis in voor terreurverdachten, maar die werd eerder al overgedragen aan de Afghanen. Het complex werd berucht door rapporten van mensenrechtenorganisaties over marteling en verdwijningen. Er worden nog altijd enkele honderden mensen vastgehouden.
Terug voor 4 juli
President Trump beloofde vorig jaar in een vredesovereenkomst met de Taliban de Amerikaanse troepen voor 1 mei 2021 terug te trekken. Zijn opvolger Biden stelde die deadline uit tot 11 september van dit jaar, maar het Pentagon liet eerder al doorschemeren zoveel mogelijk landgenoten voor de feestdag 4 juli thuis te willen hebben.
De afgelopen maanden hebben de Amerikanen hard gewerkt om die deadline te halen. Vorige week werd bekendgemaakt dat er al 763 transportvluchten met materiaal zijn geweest. Afghanen in de buurt van Bagram meldden dat er regelmatig explosies waren te horen, waarschijnlijk om gebouwen en materieel onklaar te maken.
De terugtrekking betekent niet dat er helemaal geen Amerikanen meer in Afghanistan zullen zijn. Er worden nog zo'n 650 militairen ingezet voor de bescherming van het ambassadecomplex in Kabul. Ook moeten er nog afspraken worden gemaakt over de beveiliging van de internationale luchthaven in de hoofdstad.
De grote vraag is hoe het verder gaat met Afghanistan als de NAVO-terugtrekking straks is afgerond. De Amerikaanse opperbevelhebber in het land was in een recent persgesprek somber.
"Het pad waar het land nu op zit, kan zeker leiden tot een burgeroorlog. Dat zou een probleem zijn voor de hele wereld", analyseerde generaal Miller. Hij wees erop dat de Taliban in de afgelopen maanden veel terreinwinst hebben geboekt en belangrijke doorgaande wegen in handen kregen.
Miller benadrukte dat alleen een politieke oplossing vrede kan brengen, maar gaf toe dat de afgelopen 40 jaar niet veel goeds beloven voor de toekomst: na de jarenlange strijd tegen de Sovjet-bezetting kwamen de extreem-islamistische Taliban aan de macht, gevolgd door de jarenlange strijd na 9/11. "Als het geweld niet stopt, wordt een politieke oplossing steeds moeilijker."
De generaal zei dat de VS weinig meer rest dan lessen trekken uit de afgelopen 20 jaar. "We moeten eerlijk bekijken wat goed werkte en wat niet zo goed deze jaren", zei Miller tegen de pers. "De toekomst zal de rest van het verhaal moeten uitwijzen."
