Roofkunst AfricaMuseum België wordt eigendom Congo
Het AfricaMuseum in het Belgische Tervuren maakt Congo eigenaar van alle museumstukken die aantoonbaar illegaal zijn verkregen. In een interview met de krant De Standaard zegt staatssecretaris Wetenschapsbeleid Dermine dat hij hiermee afscheid wil nemen van symboolpolitiek.
"Het is niet van ons, punt. Of er nu wel of geen mogelijkheden zijn om het erfgoed te bewaren in Congo, heeft geen impact op het eigenaarschap", redeneert Dermine. Het AfricaMuseum houdt alles in bewaring tot Congo stukken terugvraagt, om de overdracht ordentelijk te laten verlopen.
Het museum heeft een omstreden geschiedenis. Het kwam voort uit de collectie van koning Leopold II, die Congo op persoonlijke titel met harde hand had laten kolonialiseren. Na een verbouwing kwam er drie jaar geleden meer aandacht voor die donkere kant van de collectie.
De Congolese president Tshisekedi vroeg België in 2019 bij de opening van een museum voor nationaal erfgoed in Kinshasa om de roofkunst terug te geven. Grote stappen waren daar tot nu toe niet in gezet.
Oorlogsbuit
Dermine zegt nu dat alles wat is geroofd, als oorlogsbuit is verkregen of met geweld werd ontnomen juridisch eigendom wordt van Congo. Het gaat daarbij om 883 stukken, 1 procent van de collectie. Daarbij zitten bijvoorbeeld voorwerpen uit de collectie van generaal Storms, die de bevolking van het Centraal-Afrikaanse land voor Leopold onderdrukte.
Een bilaterale commissie gaat daarnaast onderzoek doen naar de 35.000 stukken waarvan de oorsprong minder duidelijk is. Dermine zegt dat daarbij oog zal zijn voor de ongelijke machtsverhoudingen in de kolonie: als een stuk onder dwang werd geschonken of ver onder de prijs werd verkocht, zal het als onrechtmatig verkregen worden beschouwd. "Er zijn daarbij geen heilige huisjes."
Bespreekbaar
De laatste jaren is het teruggeven van roofkunst uit voormalige koloniën steeds bespreekbaarder geworden voor musea in het Westen. Zo zei president Macron stappen te willen zetten, wordt er gesproken over de teruggave van topstukken en doet het Rijksmuseum in Amsterdam ook onderzoek.
Veel concrete stappen heeft dat nog niet opgeleverd: zo ging er vorig jaar slechts één object terug uit Nederland. Minister Van Engelshoven van Cultuur nam vorig jaar het advies over dat ook ons land geroofde object moet teruggeven.
