Geen werk = geen huis. Het is de schrijnende situatie voor onder andere Michael en Rafal uit Polen en Lauris uit Letland. Ze werkten bij een uitzendbureau en kregen via hun werkgever een huis. Maar toen er geen werk meer was, waren de arbeidsmigranten plots dakloos. De afgelopen maanden bood de corona-noodopvang een oplossing, maar nu zwerven ze weer over straat.
Het gaat om honderden arbeidsmigranten uit Midden en Oost-Europa die dakloos zijn in de grote steden. Iets wat Ineke Bergsma al veel langer wist, als veldwerker bij de stichting Ontmoeting in Rotterdam. Doordat er een noodopvang kwam, werden de grote aantallen zichtbaar.
Ik heb jaren in Nederland gewerkt. Maar als ik zonder werk zit, en vraag om hulp, zeggen ze: ga maar terug naar Polen.
"Ineens zagen wethouders in grote steden dat er grote groepen arbeidsmigranten zich meldden voor die tijdelijke noodopvang. Tot die tijd leefden ze vrij onzichtbaar voor de meeste mensen. Overdag onopvallend op straat, 's nachts onder bruggen, in parken of parkeergarages."
Nu de opvang sinds 1 juni is gesloten - ondanks acties van belangenorganisaties voor dak- en thuislozen - komen de arbeidsmigranten weer op straat terecht. Bergsma gaat op zoek naar daklozen en Nieuwsuur gaat met haar mee.
Nieuwsuur
Het is vroeg in de ochtend als Bergsma en haar collega's beginnen met hun rondje door Rotterdam. Met verse koffie gaan ze op zoek naar dakloze arbeidsmigranten. Vlak na vijven treft Bergsma de 38-jarige Lauris aan, aan de rand van de Kralingse plas. Aan zijn voeten slippers - "schoenen heb ik niet" - en al zijn bezittingen in een kleine tas.
Lauris werkte in de bouw, maar eind vorig jaar was er geen werk meer bij het uitzendbureau. "Binnen een paar dagen stond ik op straat. Gelukkig was er snel de noodopvang in de Maassilo, maar sinds vorige week is die dicht. Het is heel erg om op straat te leven, je komt niet tot rust. Maar vannacht, hier vlak bij het water, was het rustig", zegt Louris, nippend aan de koffie van Ineke.
Onder een spoorbrug liggen twee Poolse arbeidsmigranten op een deken. Iets verder drie Bulgaren onder een schuin gespannen zeil, in een hoekje op een rustige parkeerplek. "Het probleem is dat de uitzendbureaus naast werk ook zorgen voor huisvesting en de zorgverzekering", zegt Ineke. "Als er geen werk meer is ben je in één klap je werk, huis en zorgverzekering kwijt".
Leven op straat is moeilijk. Al mijn spullen zijn gestolen.
De 41-jarige Rafal (hij wil zijn echte naam niet noemen) uit Polen loopt vroeg in de ochtend met een boodschappenkar vol lege flessen in het Kralingse bos. Met het statiegeld kan hij misschien weer een dagje vooruit. Ook hij maakte gebruik van de opvang in de Maassilo. "Ik heb jaren in Nederland gewerkt. Maar als ik zonder werk zit, en vraag om hulp, zeggen ze: ga maar terug naar Polen."
Sinds de noodopvang in Eindhoven is gesloten, slaapt ook Michael Mirga weer op straat. Een jaar geleden kwam de 34-jarige Pool naar Nederland. Hij werkte in distributiecentra, onder meer van een grote supermarktketen. "Leven op straat is moeilijk. Al mijn spullen zijn bijvoorbeeld gestolen: mijn telefoon, geld en paspoort. Dan is zo'n opvang heel fijn, zeker als het koud is."
Nieuwsuur
Nieuwsuur
De Eindhovense wethouder Renate Richters (GroenLinks) vindt het jammer dat de rijksoverheid de geldkraan voor de noodopvang heeft dichtgedraaid. "We zijn een welvarend land en hebben de arbeidsmigranten hard nodig. Dan zou het toch niet nodig moeten zijn dat deze mensen in dit soort omstandigheden moeten leven?"
De Algemene Bond van Uitzendondernemingen (ABU) voelt zich medeverantwoordelijk voor de situatie van arbeidsmigranten. "Maar wij alleen kunnen het probleem niet oplossen. Daarvoor hebben we ook anderen nodig", zegt directeur Jurriën Koops, die toch een concreet punt aangeeft wat gaat veranderen. "We willen de arbeidsmigranten die moeten stoppen met hun werk, lánger de tijd geven om naar iets anders te zoeken." Nu moeten de migranten al na een paar dagen hun woning uit, dat wil de ABU uitbreiden tot vier weken.
Aanjaagteam
In oktober vorig jaar kwam het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van Emile Roemer al met aanbevelingen om structureel iets te doen aan de moeilijke situatie van arbeidsmigranten. Zo zouden uitzendbureaus gecertificeerd moeten worden. En zou er een harde scheiding moeten komen tussen werken bij een uitzendbureau en de woonsituatie. Het kabinet-Rutte nam alle aanbevelingen over, maar verwees voor concrete maatregelen door naar een nieuw kabinet.
