Er komt een reispas waarmee je vrij door EU-landen kunt reizen, zonder beperkingen zoals een quarantaine. Tenminste, dat wil het Europees Parlement. Een grote meerderheid van de parlementsleden stemt morgen waarschijnlijk in met plannen voor dit coronacertificaat.
Maar hoeveel vrijheden dit certificaat straks precies geeft, is onduidelijk. Reizigers krijgen deze zomer in Europa alsnog te maken met een lappendeken aan regels, is de vrees.
Zo werkt het
Allereerst: hoe zou zo'n pas werken? De bedoeling is dat grensbeambten ermee kunnen controleren of je al bent gevaccineerd, recent een negatieve test hebt ondergaan of eerder al corona hebt gehad. In die drie gevallen ben je waarschijnlijk niet besmettelijk en vorm je geen risico voor het land dat je bezoekt.
Een best simpel systeem en ook de techniek erachter hoeft niet ingewikkeld te zijn, zegt privacy-deskundige Rob van Eijk. "Je informatie komt in een digitaal document met een digitaal stempel van echtheid." Je gegevens staan alleen op jouw certificaat en worden niet centraal opgeslagen.
Door het scannen van de qr-code, op papier of op je telefoon, kan een beambte uitlezen of je 'groen' bent. Van Eijk: "Als je vliegt, wordt die controle bij de douane in Nederland al gedaan. Het is de bedoeling dat het land waar je naartoe reist erop vertrouwt dat die toets juist is gegaan." Je kunt dat land dan inreizen zonder eerst in quarantaine te gaan of een extra test te doen.
Verschillen tussen landen
Tenminste, dat is het idee. Want landen zijn het hier nog lang niet over eens. Er is nog geen overeenstemming over wat reizigers met een Europese groene pas straks méér mogen dan reizigers zonder.
Reizigers staan onduidelijke regels te wachten, vreest Frank Oostdam, directeur van reisbrancheorganisatie ANVR. "Het Europees Parlement en de Europese Commissie zijn het wel met elkaar eens: er moet een digitaal paspoort komen. Dat zijn de goede geluiden, maar uiteindelijk geven nationale staten er zelf invulling aan. Zuidelijke landen, met een groter belang van toerisme, zullen waarschijnlijk toegankelijker zijn dan Noord-Europese landen, omdat die laatste minder afhankelijk zijn van toerisme en vragen kunnen gaan stellen over de privacy."
De Europese harmonisatie is er veel te weinig.
Het zou dus kunnen dat als je in het bezit bent van een groen certificaat, je straks in Italië niet in quarantaine hoeft, terwijl het certificaat in Denemarken geen extra vrijheden oplevert. Misschien dat sommige lidstaten het certificaat helemaal niet accepteren als toegangsbewijs voor het land.
Sommige landen, waaronder Nederland, willen dat landen zelf de status van een reispas kunnen bepalen. In bepaalde landen zou je dan mét een certificaat alsnog in quarantaine moeten als je nog geen vaccin hebt gehad. In Litouwen kunnen gasten dankzij het vaccinatiepaspoort binnenkort ook binnen tafelen in restaurants. Nu, met het paspoort nog in de maak, zijn daar alleen de terrassen nog open. Misschien dat sommige lidstaten een groene pas helemaal niet accepteren als toegangsbewijs voor het land.
Oostdam: "De Europese harmonisatie is er veel te weinig. Ik vrees dat we in dezelfde situatie komen als afgelopen zomer: landen met allerlei verschillende maatregelen."
In een auto rijd je gewoon door
Ook is nog onbekend hoe streng landen gaan handhaven. Qr-codes scannen voordat reizigers een vliegtuig instappen is misschien best te doen, maar landen lijken niet van plan massaal automobilisten bij de grens te stoppen en te controleren.
En onduidelijk is nog hoe bijvoorbeeld de Nederlandse CoronaCheck-app zich gaat verhouden tot het Europese systeem. Mogelijk worden de Europese certificaten onderdeel van de nationale apps.
Hoe dan ook wil het Europees Parlement voorkomen dat EU-landen zelf blijven beslissen onder welke voorwaarden mensen hun land binnenkomen. Lidstaten hebben nog even om wél tot gezamenlijke afspraken te komen. De komende tijd onderhandelen het Europees Parlement, de Commissie en de Raad erover. Eind mei moet het definitieve plan worden goedgekeurd en ingevoerd.
