Nu de verkenning is begonnen onder leiding van Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) dient zich voor veel partijen de vraag op wat hun eventuele rol kan worden in een kabinet.
Maar wil je als partij wel altijd meedoen met een formatie? We vroegen het aan politiek verslaggever Nynke de Zoeten. Zij geeft vier redenen waarom je als partij ook niet mee zou willen doen.
Te veel water bij de wijn moeten doen
Formeren betekent altijd dat je als partij compromissen moet sluiten, maar met de VVD en D66 als motorblok kun je als kleine partij misschien niet zo veel doen. Mogelijk moet je zoveel idealen inleveren dat je er op termijn op wordt afgerekend door je achterban. Dit betekent dat je vanuit de oppositie misschien veel beter een eigen geluid kan laten horen. Ook op die manier kan je invloed uitoefenen.
"Rutte eet je leeg", zegt Nynke de Zoeten. "Met uitzondering van de recente winst van D66 betekent meeregeren met Rutte doorgaans dat je na de verkiezingen zetels inlevert."
Je wonden likken kan op termijn beter uitpakken
Partijen die hebben verloren kunnen zich afvragen hoe slim het is om nu alsnog aan tafel te willen. "Een partij als GroenLinks kan zich afvragen of het logisch is om nu mee te doen", zegt De Zoeten. "Het is wellicht slimmer om je te beraden op wat er mis is gegaan. Het is maar de vraag of de achterban, waarvan in het geval van GroenLinks bijvoorbeeld jongeren ontevreden zijn over de koers van de afgelopen jaren, zit te wachten op regeringsdeelname."
Ook voor het CDA, dat zetels verloor, is het logischer om afhoudend te staan tegenover een formatie. "Ons past bescheidenheid, zeggen ze dan bij het CDA", vertelt De Zoeten. "Het kan goed zijn voor je onderhandelingspositie als je uiteindelijk echt gevraagd moet worden om mee te doen, dan vroeg te roepen dat je er graag bij wil zijn."
Als nieuwe partij ken je het spel nog niet goed
Nieuwkomers als Volt zouden in theorie ook kunnen aansluiten, maar of het verstandig is om mee te doen aan een formatie waarin je net komt kijken is maar de vraag. "Politiek is toch een vak", zegt De Zoeten. "Als je niet weet hoe dat werkt kan je zomaar niet goed uit zo'n onderhandeling komen. Andere partijen bereiden zich al maanden voor op een formatie."
Dat een nieuwe partij gelijk meeregeert komt vrijwel niet voor, met uitzondering van de LPF in 2002. "Maar die partij was zo groot geworden en de leider was net vermoord, dat was een totaal andere situatie", zegt De Zoeten. "Het is voor een nieuwe kleine partij ook de vraag of je de juiste mensen kunt leveren voor een positie in het kabinet."
Het volgende kabinet krijgt flink wat verduren door de coronacrisis en een paar enquêtes
De komende tijd krijgt een nieuw kabinet flink wat te verduren. Dankzij de coronacrisis is het maar de vraag hoe Nederland er over een paar maanden, een half jaar of een jaar uit ziet.
Daarnaast staat een nieuw kabinet twee grote parlementaire enquêtes te wachten, namelijk over de toeslagenaffaire en de gasboringen in Groningen, en waarschijnlijk ook nog een derde over de aanpak van de coronacrisis.
