Als de prognoses kloppen, betreden vier nieuwe partijen het Binnenhof: de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas en Bij1 van Sylvana Simons, elk met een zetel, en de pan-Europese partij Volt met drie zetels en JA21 van Joost Eerdmans met vier zetels. Wie zijn deze nieuwkomers en waar staan ze voor?
BoerBurgerBeweging
Zelf is de BoerBurgerBeweging niet verbaasd dat het is gelukt. "Wij hebben hier altijd in geloofd", zegt lijsttrekker Van der Plas. "Dat we niet gezien werden, ook niet door landelijke media, geeft juist de gigantische kloof tussen het platteland en de stad weer. Mensen dachten lange tijd: 'Ach, het zijn maar een paar boeren'. Dus onze glimlach na de uitslag van gisteren is extra groot."
BBB zegt op te komen voor de belangen van bewoners van het platteland. "Wij gaan het platteland naar Den Haag brengen." Vanmorgen kwam ze dan ook met een trekker aan op het Binnenhof.
De beweging ontstond in 2018, en werd een partij na de boerenprotesten eind 2019. De partij heeft vooral veel aanhang in het noorden en oosten van het land. "Er zijn gemeenten waar wij de grootste stijger zijn. We scoren goed in de Achterhoek, Twente en Friesland."
Van der Plas, afkomstig uit Deventer, is al jaren een boegbeeld van de agrarische sector. Ze is van oorsprong agrarisch journalist, schreef over de vleesindustrie, werkte voor de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV), later de POV. Volgens haar zijn veel mensen het zat dat de boer wordt aangevallen als grootste vervuiler. "Het platteland is van ons, en die boeren horen daar gewoon bij."
Van der Plas vult de schoenen van haar moeder (voormalig CDA-wethouder in Deventer) en die van boer Koekkoek. "Dat komt inderdaad steeds voorbij: het is ook wel voor het eerst dat er een boerenpartij terugkomt. Maar ik ben geen boer Koekkoek."
Als eerste zou BBB een nieuw ministerie van Plattelandszaken in het leven willen roepen. Vestigingsplaats van dat departement zou op minstens 100 kilometer van Den Haag moeten liggen. "Zo'n ministerie moet met de poten in de modder staan."
Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging reageert op de eerste uitslagen:
JA21
"Vier zetels is helemaal top", zei JA21-lijsttrekker Joost Eerdmans vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. "Zelf dachten we drie zetels, drie plus. Alles daaronder hadden we een tegenvaller gevonden. Vier maakt echt een verschil, dan doe je net wat meer echt mee."
Het verhaal van JA21 begint bij een andere winnaar van deze verkiezingen: Forum voor Democratie (+8 zetels). De partij is namelijk een afsplitsing van FvD, ontstaan uit chaos bij die partij eind november vorig jaar. JA21 werd opgericht door de bij Forum opgestapte politici Joost Eerdmans en Annabel Nanninga.
Eerdmans is geen politieke nieuwkomer. Hij werkte ooit voor het CDA, ging in 2002 de Tweede Kamer in voor de LPF om vervolgens de gemeentepolitiek in te gaan voor Leefbaar Capelle en Leefbaar Rotterdam. Later werd hij ook wethouder. Nanninga is lid van de Eerste Kamer, van Provinciale Staten in Noord-Holland en van de Amsterdamse gemeenteraad. In de Eerste Kamer telt Fractie-Nanninga 8 zetels, bestaande uit senatoren die eind 2020 uit de FVD-fractie stapten.
Hoewel FvD en JA21 wat betreft partijprogramma's dicht tegen elkaar aan schuren, is er wel degelijk een verschil volgens Ronald Buijt, campagneleider JA21: "Wij zijn wél bereid om verantwoordelijkheid te nemen. JA21 kan zorgen dat Nederland niet afbuigt naar links", zei hij eerder tijdens de campagne. JA21 is naar eigen zeggen een conservatief-liberale partij. Het nummer-1-onderwerp voor de partij is immigratie, verder staan de leden kritisch tegenover de EU. De meeste stemmers van JA21 komen uit de voorsteden van grote steden.
Tegen samenwerking met D66-lijsttrekker Kaag zou Eerdmans niet direct nee zeggen, zei hij vanmorgen. "We moeten kijken waar de openingen zitten, dat is heel interessant." Hij vraagt zich wel af of er met D66 genoeg te halen valt voor zijn partij. "Kaag trekt precies aan de andere kant van het touw wat betreft klimaat en migratie."
Gejuich bij JA21: 'We hebben een stevige voet tussen de deur':
Volt
De leden van Volt hebben vanmorgen hun eerste stappen in Tweede Kamer gezet. "Eerst maar kennismaken", zei lijsttrekker Laurens Dassen. De pan-Europese partij krijgt waarschijnlijk drie zetels in de Tweede Kamer. Tot eigen blijdschap en verbazing. "Ik ben blij dat onze constructieve, toekomstgerichte boodschap aanslaat. Ons doel is om de Europese Unie veel meer onderdeel te maken van de besprekingen en van de oplossingen voor problemen."
Het is de eerste keer, sinds de oprichting van de Europese partij Volt in 2017, dat een landelijke afdeling doordringt tot een nationaal parlement. Pan-Europees houdt in dat de landelijke afdeling samenwerkt met Volt Europa, een overkoepelend orgaan van alle landelijke afdelingen van Volt. De partij heeft dan ook een uitgesproken Europees en progressief programma. Volt hecht verder een groot belang aan bestrijden van het klimaatprobleem. De meeste kiezers komen uit traditionele studentensteden zoals Wageningen, Delft, Utrecht en Amsterdam.
Lijsttrekker Dassen mag met recht een nieuwkomer genoemd worden. Hij heeft behalve zijn inzet voor Volt geen politieke ervaring. Dassen komt uit het Brabantse Knegsel, studeerde bedrijfskunde in Nijmegen, werkte bij ABN Amro en is in Amsterdam 2,5 jaar actief voor de partij.
Vanochtend werd Volt door de griffier van de Tweede Kamer wegwijs gemaakt in het gebouw. "Eerst maar eens kennismaken en praktische zaken regelen", reageerde Dassen. Hij werd vanmorgen wel met een grote glimlach op zijn gezicht wakker.
Verbazing en blijdschap bij Volt na de voorlopige exitpoll:
Bij1
Even leek Bij1 van lijsttrekker Sylvana Simons buiten de boot te vallen, maar in de laatste prognoses krijgt de partij met een radicaal-links programma toch een plek in de Kamer.
Simons wil haar zetel in de Tweede Kamer gebruiken om stevig oppositie te voeren. "Ik denk dat Nederland niet langer kan weglopen voor de grote ongelijkheid, het racisme en de discriminatie die in dit land aanwezig zijn."
De Amsterdamse politica zat tot voor kort in de gemeenteraad van Amsterdam. Simons probeerde ook in 2017 in de Tweede Kamer te komen. "We zijn in de afgelopen vier jaar uitgegroeid tot een ervaren politieke partij. Het is moeilijk om te zeggen of we deze zetel ook hadden gehaald zonder de Black Lives Matter-beweging en de toeslagenaffaire. Ik denk dat dit het bewustzijn en het momentum voor Bij1 heeft vergroot."
Op het Anton de Komplein waren blije reacties te horen op de zetelwinst van Bij1':
