Een einde aan een tijdperk nadert: Merkel verlaat de politiek. Daarmee blijft een machtsvacuüm achter in Duitsland, in Europa en zelfs op het wereldtoneel. Bijna zestien jaar lang was Merkel hét gezicht van Duitsland, als bondskanselier en als leider van de christendemocratische partij CDU. Vandaag wordt bepaald wie dat gat dat zij achterlaat moet vullen.
Er zijn drie kandidaten waarover vanaf vandaag wordt beslist: de onverstoorbaar goedgemutste minister-president van Noordrijn-Westfalen Armin Laschet (59), voormalig CDU-fractievoorzitter en hardliner Friedrich Merz (65) en de welsprekende CDU-buitenlandspecialist Norbert Röttgen (55).
Drie oudere mannen uit het West-Duitse Noordrijn-Westfalen. Dat is dan meteen ook de kritiek: valt er genoeg te kiezen? Waar zijn bijvoorbeeld de vrouwelijke kandidaten?
Kristy Augustin, lid van de 'Frauenunion' van de CDU, is een van de 1001 gedelegeerde CDU-leden (door de lokale en deelstaatverbanden geselecteerd) die mogen stemmen, op één van de mannelijke kandidaten.
Laschet staat bekend als 'de bruggenbouwer'. Een ervaren bestuurder en al vier jaar leider van de regering van Noordrijn-Westfalen, de deelstaat met de meeste inwoners van Duitsland. Die ervaring is ook zijn sterkste troef. Hij is ook de enige van de drie die al eens (deelstaat)verkiezingen heeft gewonnen.
Weinig charisma
Laschet is iemand die luistert, kan samenwerken en verbinden. Dat kan van pas komen om in het post-Merkeltijdperk de verschillende vleugels binnen de partij met elkaar te verzoenen. Ook bij onderhandelingen over een toekomstige regering met bijvoorbeeld de Groenen, en misschien wel de liberalen.
Kritiek is dat hij weinig charisma heeft. Hij komt soms wat onbeholpen over en je ziet niet meteen een bondskanselier staan. Dat hoeft overigens geen minpunt te zijn, want Merkel kreeg vroeger dezelfde kritiek.
Veel CDU'ers steunen Laschet omdat hij juist veel op Merkel lijkt. Dat de gedelegeerden die mogen stemmen in deze verkiezing over het algemeen behoudend zijn, kan Laschet voordeel opleveren.
Harde lijn
Kandidaat Merz is het tegenovergestelde: de anti-Merkel. Merz heeft vaak gezegd dat hij niet uit is op een breuk met Merkels beleid. Maar eerder was hij toch duidelijk. Hij zei dat "Merkels passiviteit als verstikkende deken over het land ligt", en dat hij niet kan wachten om dat te veranderen.
Merz is favoriet bij mensen die vinden dat de CDU te ver naar links is opgeschoven. Onder Merz legt het CDU - zo hopen zijn aanhangers - veel meer nadruk op de economie en het bedrijfsleven en volgt een harde lijn op veel vlakken, waaronder vluchtelingenpolitiek.
Binnen de partij is hij populair. De conservatieve vleugel, waartoe ook de jonge Unionisten behoren, voert fanatiek campagne voor hem. Ook in het oosten van het land krijgt Merz veel steun, daar zien ze hem als de kandidaat die kiezers van de rechts-populistische partij AfD kan terugwinnen.
Probleem is wel dat hij al jaren niet meer politiek actief is. Hij staat aan de zijlijn, krijgt maar weinig media-aandacht en deed geen bestuurservaring op in coronatijd.
Afwijkend standpunt
Dan is er nog Röttgen, die in de peilingen zijn tegenstanders steeds dichter nadert. De man die in de afgelopen - internationaal woelige - tijden als buitenlandspecialist van de partij veel in beeld was en zich goed heeft geprofileerd.
Röttgen durft over gevoelige zaken te spreken, zoals over de Duits-Russische gaspijpleiding Nord Stream 2. Hij is niet bang voor een afwijkend standpunt. In debatten lijkt hij dé kandidaat die de partij kan moderniseren, omdat hij zich meer dan Merz en Laschet inzet voor klimaat- en vrouwenzaken. Toch zou winst van Röttgen erg verrassend zijn, omdat hij binnen de partij niet zo'n groot netwerk heeft.
Omdat de campagne door corona vooral online plaatsvond, is de stemming onder de gedelegeerden moeilijk te peilen. Een uitgesproken favoriet is er niet. Merz ligt met 29 procent in de meest recente peilingen krap voor, maar het scheelt slechts procentpunten met de andere twee.
Dé grote verrassing
Wat ook meeweegt is dat de verkiezing pas een eerste stap is in de zoektocht naar 'de nieuwe Merkel'. Hét gezicht waarmee de CDU/CSU de verkiezingen ingaat - degene die ook een grote kans maakt als nieuwe kanselier van Duitsland - kiest de partij pas in het voorjaar.
De favoriet voor die toppost staat dit weekend niet eens op de lijst: Markus Söder, minister-president van Beieren en leider van de Beierse zusterpartij CSU. Söder wordt gezien als sterke leider. Hij wordt geprezen voor de manier waarop hij de coronacrisis in Beieren aanpakt.
Dé grote verrassing kan gezondheidszorgminister Jens Spahn zijn. Hij presenteert zich nu nog als tweede man van Laschet, maar de geruchten worden steeds sterker dat hij zelf een gooi zal doen naar het bondskanselierschap.
