Peilingwijzer: PvdA viel terug voor vertrek Asscher, JA21 haalt zetel
De PvdA viel vóór het vertrek van partijleider Asscher terug in de peilingen. In de Peilingwijzer staat de PvdA nu op 10 tot 12 zetels, 2 à 3 zetels minder dan in de vorige Peilingwijzer van 23 december. De partij komt weer gevaarlijk dicht in de buurt van de dramatische uitslag van de Kamerverkiezingen van vier jaar geleden, toen de PvdA zakte van 38 naar 9 zetels.
De peilingen waarop deze Peilingwijzer is gebaseerd, werden gehouden voordat Asscher gisterochtend onverwacht opstapte. Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, wijst erop dat de PvdA zich lange tijd voorzichtig aan het herstellen was van de klap van 2017. "In de coronacrisis viel de partij aanvankelijk weer een beetje terug, waarna er in het najaar herstel volgde tot 15 zetels. Maar vooral de laatste maand zakt de partij weer weg."
Dat lijkt volledig het gevolg van de toeslagenaffaire. Asschers eigen verhaal dat juist hij de man zou zijn die het vertrouwen kon herstellen, sloeg bij zijn potentiële kiezers niet aan. Tegenover onderzoeksbureau I&O noemen kiezers die bij de PvdA weglopen of daarover denken spontaan de rol van Asscher in de toeslagenaffaire. Ze trekken vooral naar GroenLinks en de SP en in mindere mate naar D66.
Het hangt er nu heel erg van af wie de nieuwe leider wordt.
Betekent het vertrek van Asscher dat de PvdA de weg omhoog weer kan vinden? Onderzoeker Peter Kanne van I&O Research sluit dat niet uit. "PvdA-kiezers gaven vooral twijfel aan. Ze zeiden niet dat ze de PvdA definitief de rug toekeren. Het hangt er nu heel erg van af wie de nieuwe leider wordt. Arib scoort redelijk goed, maar Aboutaleb en Timmermans zijn echte stemmenkanonnen. Als die het worden, ga je echt een stijging zien." Overigens liet Timmermans gisteren weten dat hij niet beschikbaar is.
De Peilingwijzer laat verder weinig beweging zien. De VVD blijft met 41 tot 45 zetels met afstand de grootste partij. Volgens onderzoeksbureau Ipsos blijft Rutte electoraal profiteren van de coronacrisis en zijn de strenge coronamaatregelen zeer populair.
De VVD wordt op grote afstand gevolgd door de PVV (18-22), het CDA (16-20), D66 (13-15) en GroenLinks (11-13). De groei van het CDA sinds de komst van Wopke Hoekstra als lijsttrekker is tot stilstand gekomen en de daling van GroenLinks zet zich ook niet verder door. Louwerse wijst erop dat GroenLinks in de loop van vorig jaar wel zo'n 5 zetels heeft ingeleverd.
Voor D66 is de trend volgens Louwerse niet ongunstig. "D66 steeg duidelijk toen Sigrid Kaag lijsttrekker werd, en sindsdien is er een licht stijgende lijn, met wat ups en downs. D66 lijkt het nu wat beter te doen dan twee maanden geleden, al is de winst nog net niet significant."
De vrije val waarin Forum voor Democratie zat, lijkt voorbij. De partij staat nu min of meer stabiel op 3-5 zetels. FvD en de PVV krijgen wel concurrentie van JA21, dat een serieuze kans maakt als enige nieuwe partij in de Tweede Kamer te komen. In de Peilingwijzer staat de partij van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga op 0-3 zetels. Uit het onderzoek van I&O Research blijkt dat de groei van JA21 vooral ten koste gaat van de PVV en FvD. De partij lijkt kiezers te trekken die minder ontevreden zijn over het kabinetsbeleid. De VVD heeft van JA21 nog weinig te duchten.
Of de val van het kabinet electorale verschuivingen oplevert, is nu nog niet te voorspellen. "Het hangt er heel erg van af welk verhaal de partijen daar bij weten te maken", zegt Kanne. Louwerse wijst erop dat de zogenaamde oude wet dat de breker betaalt in elk geval niet op hoeft te gaan. "Toen de PvdA in 2010 brak met het kabinet-Balkenende vond de partij juist weer de weg omhoog."
De NOS publiceert met enige regelmaat De Peilingwijzer. Daarin worden peilingen van De Peiling (EenVandaag en Ipsos), I&O Research en Kantar samengevoegd. Maurice de Hond wil met Peil.nl niet meewerken aan de Peilingwijzer. Meer over de methode achter de Peilingwijzer is te vinden op de website van politicoloog Tom Louwerse.
