Gevluchte Iraakse journalist Alattar: 'In Irak was ik al lang vermoord'

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

Human Rights Watch waarschuwde deze week dat schutters in Irak ongestraft door de straten kunnen dwalen en burgers kunnen doden. In de oliestad Basra in het zuiden van het land werden vorige week twee prominente activisten vermoord, waarna grote protesten uitbraken.

De recente moordaanslagen in Basra hebben de woede onder de burgers aangewakkerd, maar het is al langere tijd onrustig. "Burgers hebben al jaren een gebrek aan schoon drinkwater en elektriciteit en dat terwijl Basra een rijke oliestad is", vertelt de Nederlands-Iraakse arabist Laila al-Zwaini. "Het ontbreken van deze basisvoorzieningen frustreert ze enorm, zeker omdat het daar in de zomer tot wel 50 graden kan worden."

Oktoberrevolutie

Al sinds oktober zijn er grote protesten in Irak, bekend als de Oktoberrevolutie. Ze zijn nooit helemaal weggeweest, maar waren de laatste weken minder zichtbaar vanwege de coronapandemie. Boze burgers gaan de straat op vanwege de slechte economische situatie in het land, de hoge werkloosheid en het gebrek aan sociale voorzieningen. Ze willen vooral af van het corrupte politieke systeem. Naar schatting zijn 700 demonstranten en tientallen activisten en critici van de regering vermoord.

De gevluchte Iraakse journalist Noor Alattar (22) kent de gevaren in het land maar al te goed. "In Irak was ik al lang vermoord", vertelt hij aan de NOS. Alattar vluchtte in de zomer van 2017 naar Nederland. "Ik heb Irak helaas verlaten, maar daar heb ik niet voor gekozen. Ik was gedwongen te vluchten. Ik werd ontvoerd, gemarteld en seksueel misbruikt." In Nederland zet hij via sociale media zijn werk voort, met als gevolg dat hij nog steeds wordt bedreigd.

Bekijk hier het verhaal van de 22-jarige journalist:

Over de groepen die de moordaanslagen plegen en journalisten en activisten bedreigen, bestaat onduidelijkheid. "Een deel van deze groepen is aangestuurd door Iran", vertelt Al-Zwaini. "Dat land wil zijn invloed in Irak niet kwijt en probeert zo de Iraakse premier Mustafa al-Kadhimi onder druk te zetten. Die milities willen laten zien wie de baas is. Tegelijk zijn het ook 'maffiosi' die hun obscure geldbronnen willen behouden."

Sinds zijn aantreden in mei zoekt de nieuwe premier toenadering tot de demonstranten en probeert hij de invloed van pro-Iraanse milities terug te dringen. "Ook al wantrouwen demonstranten hem, ze hebben niemand anders om hun toevlucht bij te zoeken", vertelt Al-Zwaini. "Premier van Irak zijn is een zeer complexe en hachelijke baan, maar toch krijg ik de indruk dat hij meer dan de vorige premiers zijn best doet de demonstranten voor zich te winnen.

Zo heeft Al-Kadhimi bijvoorbeeld de politiechef in Basra ontslagen en de verkiezingen vervroegd, wat belangrijke eisen waren van de demonstranten. Maar de recente moordaanslagen maken zijn positie steeds moeilijker, omdat hij niet in staat is de daders op te sporen. "De milities doen er alles aan om de premier en de demonstranten uit elkaar te drijven", vertelt Al-Zwaini.

De 22-jarige Alattar heeft weinig vertrouwen in de nieuwe premier. "Hij weet heel goed wie de moordenaars zijn, maar hij doet er niets aan." Alattar wijst rechtstreeks naar Iran. "Het zijn dezelfde mensen die mij bedreigen. Irak wordt grotendeels bestuurd door politici die banden hebben met Iran. Dat land probeert zo zijn economische en politieke invloed in Irak uit te breiden", vertelt hij. "Daarom steunen ze deze milities en sturen ze wapens."

Strijdvaardigheid

Ondanks de dreigementen denkt de journalist niet aan stoppen. "Mijn boodschap is duidelijk. Ik zal blijven doorgaan en de moordenaars die ons het zwijgen proberen op te leggen, ontmaskeren. Zelfs als ze mij vermoorden, zal mijn boodschap blijven bestaan en worden voortgezet door mijn moedige collega's."

Kijkend naar de demonstranten in Irak ziet Al-Zwaini diezelfde strijdvaardigheid. "Hoe erg de situatie ook is, de jongeren stoppen niet." Bovendien ziet zij dat de demonstranten steeds meer streetwise worden. "Bij gebrek aan protestleiders, leren ze zichzelf bij hoe ze een systeem omver moeten werpen. Deze protesten zullen niet zomaar ophouden."