IS slaat weer vaker toe in Irak: 'Ze willen duidelijk maken dat ze er nog zijn'

Islamitische Staat (IS) is de laatste maanden steeds actiever in delen van Irak. De terreurorganisatie zou in april 87 aanvallen hebben uitgevoerd, behoorlijk meer dan de 36 bevestigde aanslagen in maart.

"Ze willen duidelijk maken dat ze er nog steeds zijn", vertelt Hisham al-Hashimi vanuit zijn kantoor in Bagdad aan de NOS. Hashimi is een belangrijke Iraakse terreurdeskundige en doet veel onderzoek naar IS.

Op 29 juni 2014 riep de toenmalige IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi het kalifaat uit in de Iraakse stad Mosul. De terreurgroep had toen grote delen van Irak en Syrië in handen, maar een internationale coalitie onder leiding van de Verenigde Staten begon de tegenaanval. In maart 2019 verloor IS hun laatste grondgebied in Syrië.

Bekijk hier hoe Islamitische Staat door de jaren heen aan terrein verloor:

Ook al heeft IS sinds maart 2019 officieel geen grondgebied meer, de terreurgroep is altijd actief gebleven in delen van Irak en Syrië. IS lijkt zich nu vooral te focussen op het noorden van Irak. Hashimi schat dat er in het land momenteel zo'n 4000 actieve strijders zijn.

Bekijk hier de gebieden waar Islamitische Staat momenteel actief is in Syrië en Irak:

Volgens Hashimi profiteert de groep van de chaotische politieke situatie in Irak. Zo duurde het zes maanden om een nieuwe regering te vormen. "Deze vertraging heeft ervoor gezorgd dat het leger IS lastig kon bestrijden", legt de terreurdeskundige uit. "Voor militaire acties heb je politieke beslissingen nodig en die waren er niet."

Coronacrisis

NOS-correspondent in het Midden-Oosten Daisy Mohr vertelt dat de coronacrisis ook een rol speelt, omdat het de terreurgroep meer ruimte geeft. "Ze maken gebruik van een vacuüm. Wereldwijd zijn de ogen gericht op het bestrijden van het virus. De internationale coalitie heeft zich deels teruggetrokken en trainingen gestaakt. Daarnaast worden Irakese militairen veel ingezet in grote steden om lockdowns te handhaven, waardoor IS-strijders op het platteland hun kans grijpen."

De terreurorganisatie noemt de coronapandemie in hun propagandablad al-Naba dan ook niet voor niets een godsgeschenk waar ze gebruik van moeten maken. De 31-jarige Murad Jaymz woont in de noordelijke stad Kirkuk en ziet hoe dat gebeurt. Hij vertelt over twee mannen met een bomgordel die zich een aantal weken geleden opbliezen bij een politiebureau. "De aanslag werd opgeëist door IS. Dit gebeurt steeds vaker sinds de coronamaatregelen zijn ingevoerd."

Toch valt het in de stad nog mee, vertelt Jaymz. "Het zijn vooral de dorpen rondom de stad waar IS toeslaat." Volgens Mohr is dit een logische strategie. "De woestijngebieden en het platteland zijn bekend terrein voor IS. Ze kunnen zich er goed schuilhouden en vaak is er meer steun voor de groep dan in de steden."

Hashimi legt uit dat het in de meeste gevallen om gedwongen steun gaat. "Door aanslagen te plegen proberen ze mensen bang te maken, met als doel dat ze zich bij hun organisatie aansluiten." Ook zet IS veel boeren op het platteland onder druk om zo belastingen te innen. "Ze hebben geld nodig, omdat ze financiële problemen hebben. Boeren die niet betalen, worden vermoord en hun gewassen in brand gestoken."

Dood Soleimani

Een dieperliggende oorzaak van de toenemende aanwezigheid van de terreurorganisatie is de nasleep van de Amerikaanse aanval op de Iraanse generaal Soleimani en zijn bondgenoot Abu Mahdi al-Muhandis. "Hierdoor zijn de spanningen tussen de VS en Iran opgelopen", vertelt Mohr. "Het Amerikaanse leger heeft daardoor andere prioriteiten, zoals het bestrijden van pro-Iraanse groepen in Irak."

Daarnaast is er ook nog de grote onvrede onder een deel van de burgers. Ze zijn boos op de regering vanwege de hoge werkloosheid en slechte economische situatie in het land. Mohr: "Dit is een goede voedingsbodem voor terreurgroepen."

Een nieuw kalifaat?

Hashimi denkt niet dat de terreurorganisatie in staat is om opnieuw grondgebied te veroveren. "Ze zitten nu niet in de fase van het uitroepen van een kalifaat", legt hij uit. "Het gaat IS nu vooral om aanslagen plegen en angst zaaien. Ze willen wraak op iedereen die hun kalifaat niet steunde."

Er zijn al meerdere militaire acties gestart om de terreurgroep terug te dringen. Hashimi vertelt dat er volgende week - na het Suikerfeest - in meerdere delen van Irak een nieuwe, grootschalige militaire campagne gelanceerd wordt tegen IS. Ook benoemt hij het belang van samenwerking met de VS om aanhangers van de terreurgroep op te sporen.

De 31-jarige Jaymz uit Kirkuk hoopt dat die samenwerking weer net zo intensief wordt als voorheen. "Het is al eerder gebleken dat we het alleen niet aankunnen. Alleen met hulp van het Amerikaanse leger kunnen we voorkomen dat IS zal groeien."