Van de horeca naar de zorg? 'Op grote schaal omscholen lukt nu niet'

Terwijl steeds meer mensen hun baan verliezen door de coronacrisis, is er in sommige sectoren juist een een groot tekort aan mensen. Maar mensen op grote schaal omscholen van bijvoorbeeld de horeca naar de zorg of de ICT lukt nu niet, zeggen werkgevers, deskundigen en brancheverenigingen in 'tekortsectoren'.

Hoe we nadenken over omscholen moet echt anders, zeggen zij: er is te veel aandacht voor cv's, en te weinig voor de vaardigheden die mensen al hebben.

Probleem uitvergroot

"Het probleem bestaat al langer", zegt Jannes van der Velde, woordvoerder van de algemene werkgeversvereniging (AWVN). "Nu komt corona en wordt het probleem uitvergroot."

De afgelopen jaren is er volgens Van der Velde te weinig over nagedacht. "Door automatisering wisten we al dat veel beroepen gaan verdwijnen. Hoe ga je al die mensen snel omscholen naar de functies waar wel vraag naar is?"

Een voorbeeld: "Stel, er komt een zelfrijdende auto. Wat betekent dat dan voor de arbeidsmarkt voor chauffeurs en wat kunnen die chauffeurs gaan doen? Daar kun je nu vast over nadenken."

Vrachtwagenchauffeurs kunnen bijvoorbeeld vaak zelfstandig werken, en zijn ook technisch onderlegd, zegt Van der Velde: "Dat zijn competenties die ook belangrijk zijn in de energietransitie, in de installatiebranche. Dan is het goed om te denken: wat moet deze persoon nog extra leren? En niet te zeggen, ga maar een hele lange opleiding doen, terwijl iemand veel van de vaardigheden al heeft."

Sociaal vaardig, secuur en empathisch

Op kleine schaal gebeurt dit al, omscholen op basis van vaardigheden. House of Skills, een organisatie die nadenkt over nieuwe manieren om mensen van werk naar werk te helpen, en De Stichting Bedrijfsfonds Apotheken hebben op die manier een zij-instroomtraject ingericht voor apothekersassistenten.

Rachelle Smits begint vanaf 1 september aan haar opleiding. "Ik werkte als barista en in december werd mijn contract niet verlengd", vertelt ze. "Via het UWV kwam ik terecht bij dit omscholingstraject." Ze heeft een test gedaan, en daaruit bleek dat ze sociaal vaardig, secuur, en empathisch was. "Dat moet je ook kunnen als apothekersassistent."

De vaardigheden die ze nog niet heeft gaat ze de komende maanden leren, maar ze heeft al wel een werkgever en een salaris. "Ik verdien als leerling meer dan ik in de horeca heb verdiend."

Ook in de IT bestaan verschillende initiatieven waarbij mensen omgeschoold worden op basis van vaardigheden. Neem Richard Knol, hij begint in september met een opleiding tot IT'er. Hij verloor zijn baan bij een startup. Via Make It Work, een initiatief van de Hogeschool van Amsterdam, wordt hij de komende maanden omgeschoold tot software developer.

Om daarvoor geselecteerd te worden moest hij eerst een assessment doen. "Daaruit bleek dat ik gestructureerd denk, nauwkeurig ben en oog voor detail heb. Dat heb je nodig in de IT, en daarom kan ik aan dit traject beginnen." Ook heeft Richard al de garantie dat hij aan de slag kan bij een werkgever, mits hij de opleiding afmaakt.

'Dit moet normaal worden'

De branchevereniging van IT, NLdigital, juicht dat soort initiatieven toe, maar vindt dat er ook een landelijke structuur moet komen waarmee mensen op grote schaal kunnen worden omgeschoold op basis van vaardigheden.

"Ik spreek werkgevers die op zoek zijn naar personeel, die niet weten dat deze initiatieven bestaan", zegt Jelmer Schreuder, beleidsmedewerker onderwijs en arbeidsmarkt bij NLdigital. "Dit moet normaal worden: selecteren op basis van vaardigheden en dat met extra opleiding aanvullen."

De afgelopen maanden hebben onder meer het Centraal Planbureau en het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) het belang van omscholing, juist in deze tijd, benadrukt. Het SCP schreef in een rapport in juli bijvoorbeeld dat de overheid zich hier ook in moet mengen, omdat organisaties in crisistijd minder geneigd zijn om te investeren in omscholing.

Een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken laat weten dat op dit moment wordt onderhandeld over de begroting van 2021, en over de economische noodmaatregelen. Deze adviezen worden daarin meegenomen door het kabinet. "Ook wij zien dat de economie verandert, dat de arbeidsmarkt verandert, en dat mensen hulp nodig hebben om zich daaraan aan te passen", zegt een woordvoerder.