Flashmobs, fietsen en een culthit: Wit-Russen bedenken nieuwe protestacties

• Chiem Balduk

  Redacteur online

Ondanks het verbod op campagnebijeenkomsten van de oppositie werd in de Wit-Russische hoofdstad Minsk toch geprotesteerd tegen president Loekasjenko, die morgen herkozen hoopt te worden. De demonstraties van gisteren waren minder massaal dan de dagen ervoor, maar konden doorgaan via flashmobs en toeteracties. Een oude culthit uit het Sovjettijdperk vervult daarbij een opvallende hoofdrol.

Het gaat om het nummer Chotsjoe peremen (Ik wil verandering) van de Russische newwave-zanger Viktor Tsoj en zijn band Kino. Het jaren 80-nummer geldt als onofficieel volkslied van de oppositie en is om die reden al jaren verboden. Het draaien ervan wordt normaal gesproken gedoogd, maar in verkiezingstijd kan dat een gevangenisstraf opleveren.

Dat hebben de dj's Kyril Galanov en Vlad Solokovski ook geweten. Zij werkten donderdag op een buitenconcert, dat snel door de autoriteiten was georganiseerd om te voorkomen dat op het plein gedemonstreerd kon worden. In het hol van de leeuw draaiden de twee het nummer van Tsoj, waarna zij werden gearresteerd en binnen een dag tot tien dagen cel werden veroordeeld voor hooliganisme en het negeren van politie-orders.

Op deze beelden op Twitter is te zien hoe de autoriteiten een einde aan het optreden probeerden te maken:

De muziekfestivals worden door de autoriteiten georganiseerd om de protesten in de kiem te smoren. Dankzij de evenementen is een protest op grote stadspleinen niet meer mogelijk.

De oppositie probeert de festivals te dwarsbomen, bijvoorbeeld door betogers op te roepen naar het concert te gaan. Ook wordt druk uitgeoefend op artiesten die zijn geboekt. De Amerikaanse rapper Tyga heeft na kritiek zijn optreden vandaag in Minsk afgezegd.

De arrestatie van de dj's heeft tot solidariteitsacties geleid in de straten van Minsk. Vanuit auto's laten betogers het gewraakte nummer uit de radio blazen, terwijl de vuist wordt gebald. Ook wordt er gezwaaid met een oude vlag die veel door de oppositie wordt gebruikt.

Lokale journalisten meldden dat de politie als reactie op de flashmob de hoofdwegen van Minsk gisteravond hebben afgezet. Betogers probeerden vervolgens per fiets hun protestactie door te zetten. Op beelden valt te zien dat agenten en militairen arrestaties uitvoerden bij het fietsprotest.

De Wit-Russische journalist Hanna Liubakova vat de huidige situatie in Wit-Rusland als volgt samen: "Eerst waren vrouwen het protestsymbool, daarna werden dj's een protestsymbool en nu zijn fietsers een protestsymbool."

Het is onduidelijk hoeveel aanhoudingen zijn verricht als gevolg van de protestacties. Mensenrechtenorganisatie Viasna meldt de arrestatie van twee van zijn eigen waarnemers. Ook zijn er journalisten, onder wie twee Oekraïners en een Rus, aangehouden. Zij zouden het land zijn uitgezet.

Ondertussen zet het protest zich voort op de sociale media. Wit-Ruslandkenner Franka Hummels meldt dat een poster van de twee aangehouden dj's met de tekst "Zet de verandering aan" en de verkiezingsdatum veelvoudig wordt gedeeld. Ook wordt er geld ingezameld voor de gearresteerde mannen.

Ze betwijfelt echter of de vele protesten de verkiezingsuitslag zullen beïnvloeden, omdat in de 'laatste dictatuur van Europa' de verkiezingen niet eerlijk verlopen en het regime geweld niet schuwt. "De kans dat het de oppositie lukt om Loekasjenko omver te werpen is klein. Maar mocht zondag blijken dat het lukt, dan kan het voorval met de gearresteerde dj's een keerpunt zijn geweest."