Vragen over toekomst AF-KLM, maar scheiding lijkt vrijwel uitgesloten

Bij de aangekondigde steun van zo'n 10 miljard euro van de Franse en Nederlandse overheid voor Air France-KLM benadrukten minister Hoekstra van Financiën en zijn Franse collega Le Maire ieder op hun eigen persconferentie, dat het geld alléén voor de eigen luchtvaartmaatschappij bedoeld is. Hoewel KLM en Air France al sinds 2003 gefuseerd zijn, kijken beiden nadrukkelijk naar hun eigen achtertuin.

De toekomst van de holding Air France-KLM in zijn geheel en de twee vliegmaatschappijen afzonderlijk, is daarom voer voor speculatie. Kan de Franse staatssteun tot verdere nationalisering van Air France leiden, zoals het FD schrijft, en wat zou dat dan betekenen voor de verbintenis met KLM? Of kan KLM verder in een andere combinatie, analyseert De Telegraaf, met Lufthansa bijvoorbeeld. Of hebben de twee luchtvaartmaatschappijen elkaar juist hard nodig, zoals de Volkskrant oppert.

In theorie is dat allemaal mogelijk, zeggen luchtvaartdeskundigen waarmee de NOS sprak. Maar hoe reëel is een alleenstaand KLM of een fusie met een andere maatschappij werkelijk?

Ruzies maar vooral voordelen

"Deze discussie komt om de zoveel jaar terug", zegt luchtvaarteconoom Eric Pels van de VU. "Maar als dat gebeurt, moet je kijken naar de situatie aan het begin van deze eeuw. KLM's reserves slonken en het bedrijf was hard op zoek naar een alliantiepartner om schaalvoordelen te kunnen behalen." Er werden pogingen gedaan met Swissair en Alitalia, maar uiteindelijk werd in 2003 met Air France een nieuw verband gevormd. "Een KLM alleen is niet reëel", zegt Pels.

Tussen de fusiepartners is geregeld ruzie vanwege een ontbrekende gezamenlijke cultuur. Zo was er vorig jaar nog onenigheid over de herbenoeming van Pieter Elbers als topman van KLM. "Maar als je daar doorheen prikt, denk ik dat ze toch veel voordelen hebben gehad", zegt Pels. "Zeker KLM. Nu draaien ze weliswaar beter dan Air France, maar als je de samenwerking stopzet, ga je twintig jaar terug in de tijd."

'Melkkoe'

Ook luchtvaarteconoom Jaap de Wit acht de kans op een scheiding niet groot. En niet alleen omdat beide luchtvaartmaatschappijen voordeel bij de samenwerking hebben. "KLM is voor een fors deel eigendom van de holding en kan er niet zomaar vandoor gaan", zegt De Wit. Hoewel kleiner dan Air France, levert KLM doorgaans een grotere bijdrage aan de bedrijfswinst. "Het lijkt me ook niet voor de hand liggen dat de Fransen bereid zijn de melkkoe te laten gaan. Die ontbinding zou moeten plaatsvinden met medewerking van de Fransen. Hoe dat mogelijk zou zijn is mij een groot vraagteken."

Volgens Annemieke Roobeek, oud-commissaris bij KLM en nu adviseur voor de KLM-ondernemingsraad, ligt het opbreken van AF-KLM dan ook niet op tafel. KLM en Air France zijn volgens haar te veel met elkaar vervlochten. "KLM is vitaal en veerkrachtig. En als pionier hebben ze altijd laten zien met vernieuwende oplossingen te komen, maar de huidige luchtvaartwereld is er wel een van samenwerkingen."

Nostalgische gevoelens

Er is nog een reden dat een op zichzelf staand KLM volgens luchtvaarteconomen geen goed idee is. "Als je dat doet, moet je ook de hele bedrijfsstructuur omgooien en niet afhankelijk willen zijn van transferpassagiers, anders concurreer je met veel grotere partijen dan jezelf", zegt Pels. Hij denkt niet dat KLM die strategie wil omgooien. "Voor KLM en Nederland zijn transferpassagiers heilig", zegt Pels.

De "blauwe vogel" leidt tot nationalistische gevoelens, "Maar dat is toch een beetje de nostalgie van de nationale luchtvaartmaatschappijen die we vroeger hadden: de flag carrier was de vlaggendrager in het buitenland", zegt De Wit. "Maar die tijd hebben we gehad. Luchtvaart hangt niet vast aan landen, het is grensoverschrijdend."