Bijna de hele KLM-vloot staat aan de grond op thuisbasis Schiphol. Het bedrijf zit in zwaar weer en kan daar niet alleen uitkomen. Een miljardenlening moet luchtvaartcombinatie Air France-KLM door de crisis trekken: voor de KLM 2 miljard euro aan steun en voor Air France 4 miljard euro, naar verluidt.
Het kabinet noemt de KLM een vitaal bedrijf voor de Nederlandse economie. Het meest waarschijnlijke scenario dat nu wordt genoemd is dat Air France een lening krijgt die wordt gegarandeerd door de Franse overheid en KLM een lening gegarandeerd door de Nederlandse overheid. Dat komt dan naast de andere steunmaatregelen die onder meer aan KLM zijn toegezegd, op het vlak van bijvoorbeeld loonbetaling.
Hollands Glorie
Zouden de leningen uniek zijn? Niet als je het vergelijkt met de steun aan de banken tijdens de bankencrisis, zegt econoom Mathijs Bouman. "Dat was zowel een gift als een lening en ging om veel meer geld. Maar dit is wel een hele andere sector, de luchtvaart is heel lang semi-overheid geweest. En Schiphol is nog steeds grotendeels in handen van de overheid."
Hoe erg zou het voor Nederland zijn als KLM het niet zou redden? "Als je geen KLM hebt, heb je geen Schiphol, en andersom. Strategisch gezien is een vliegveld als Schiphol interessant. En daarnaast is KLM ook Hollands Glorie", zegt Bouman. "Het is niet voor niks dat opkomende grootheden als Qatar niet alleen een luchtvaartmaatschappij maar meteen ook een grote luchthaven (hub) oprichten. Die combi is historisch sterk."
Naar het economische belang van KLM en Schiphol is vaak onderzoek gedaan. "Het vestigingsklimaat in Nederland wordt door veel meer bepaald dan alleen door Schiphol en de haven van Rotterdam. Goede digitale infrastructuur, technologische innovatie, maar ook de kwaliteit van de leefomgeving en het voorzieningenniveau zijn van groot belang voor het aantrekken van bedrijvigheid, kennis en talent", schreef de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur eerder.
Maar grote bedrijven die naar het kleine Nederland komen, doen dat ook op basis van het netwerk van Schiphol, denkt Bouman. "Vanuit Schiphol kan je overal in de wereld naar toe vliegen, zonder veel over te hoeven stappen. Het is ook niet voor niks dat ook Nederlandse multinationals als Philips en AKZO naar Amsterdam zijn verhuisd. Achtereenvolgende kabinetten hebben Schiphol als een belangrijke factor gezien om hoofdkantoren van buitenlandse multinationals naar Nederland te lokken."
Weinig winst
Ondertussen heeft de Royal Schiphol Group, de exploitant van onder meer de luchthaven Schiphol, de eerder uitgesproken winst- en omzetverwachting voor dit jaar teruggetrokken vanwege de onzekerheid door de coronacrisis. Als het vliegverkeer pas in juni weer geleidelijk op gang komt zal het aantal passagiers op Schiphol ruim een kwart lager uitvallen dan vorig jaar.
Maar bij het grote belang van Schiphol voor de Nederlandse economie worden tegenwoordig ook vraagtekens gezet. In 2016 verscheen een spraakmakend onderzoek van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur waarin men stelde dat die rol in de toekomst steeds kleiner zal worden. Bouman: "In plaats van de 'mainports' als Schiphol en de Rotterdamse haven zou er meer aandacht moeten komen voor de 'Brainport' in Eindhoven en de dienstensector in Amsterdam en Utrecht, zeiden de onderzoekers."
Over de steun aan Air France-KLM heeft het kabinet nog geen mededelingen gedaan. Half maart heeft minister Wopke Hoekstra wel gezegd dat het kabinet alles gaat doen wat nodig is om KLM en Schiphol overeind te houden.
