Het is dé vraag die ons land de komende weken bezig zal houden: wat gaan we doen na 28 april, de dag dat de coronamaatregelen aflopen? Komt er daarna langzaam een einde aan de 'intelligente lockdown' die heel Nederland vrijwel heeft platgelegd?
Ondernemers willen dolgraag weer aan het werk, maar epidemiologen wijzen erop dat ook eind april waarschijnlijk te vroeg is om alle beperkingen op te heffen. We moeten nog meer leren over het virus en een nieuwe piek aan besmettingen voorkomen, benadrukken zij.
De economische én gezondheidsbelangen afwegend zijn er ruwweg drie opties voor na deze maand, zegt Xander Koolman. Hij is als gezondheidseconoom verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en volgt de verspreiding van het coronavirus op de voet. Zijn voorkeur: iedereen met corona traceren en isoleren, en zo het virus zoveel mogelijk doven.
Het is de route die Zuid-Korea kiest, en de richting die ook veel Europese landen lijken op te gaan. "Als je dat goed doet, kun je veel eerder overgaan op een situatie waarin je bepaalde delen van het land weer opengooit", zegt Koolman.
Drie scenario's
Hoe werkt dat precies? Eerst: Koolmans drie scenario's. De eerste, de beperkingen helemaal opheffen en de deuren open laten voor het virus, is eigenlijk geen optie. "Dat lijkt economisch gezien gunstig, maar je krijgt natuurlijk veel zieken en veel doden", zegt Koolman. "Bovendien accepteert de samenleving dat niet als we andere opties nog niet hebben geprobeerd, wat weer implicaties heeft voor de economie."
De tweede mogelijkheid is wat vooralsnog de strategie van Nederland en bijvoorbeeld Groot-Brittannië is: 'mitigeren' tot wat de zorg aankan, dus het afwisselen van strenge social distancing-maatregelen met periodes van meer vrijheid. "De druk wordt zo uitgesmeerd over een langere periode. Ondertussen zetten die landen de deur voor het virus op een kier, omdat ze zo groepsimmuniteit hopen te creëren."
Koolman: "Zodra de IC-capaciteit weer enigszins onder controle is, zullen bepaalde delen van het leven weer opengaan. Als de druk op de IC's weer toeneemt, worden maatregelen weer opgeschaald."
Mitigeren 'moet tot diep in 2021'
Dit lijkt misschien een heel redelijke exit-strategie die prima vol te houden is, maar volgens Koolman kleven er grote bezwaren aan. "Het is de optie die de economie de meeste schade toebrengt. Het Nederlandse mitigatiebeleid zal waarschijnlijk tot diep in 2021 moeten doorgaan, omdat immuniteitsopbouw, als die er al komt, traag verloopt en een vaccin voorlopig niet grootschalig beschikbaar is."
Bovendien, zegt Koolman, is Nederland erg afhankelijk van handel met buurlanden. "Als Nederland als enige op het Europese vasteland een afwijkend beleid voert en de maatregelen weer deels versoepelt, met wie drijven we dan handel, als de rest nog bezig is met lockdowns en branden blussen?"
Virus uitdoven, besmettingen isoleren
Hij pleit dan ook voor de derde optie: de 'methode Zuid-Korea', het op grote schaal testen en volgen van coronagevallen en al hun contacten van de afgelopen periode. "Die mensen zouden allemaal moeten worden geïsoleerd. Dit is het virus echt proberen te doven, en wachten tot er een vaccin is."
Dit is de richting die Duitsland, Italië, Frankrijk en Spanje op lijken te gaan. Koolman: "In veel van die landen is nu een complete lockdown. Vanuit die situatie kunnen veel mensen worden getest en in quarantaine worden geplaatst. Wanneer de grote brandhaarden zijn gedoofd, kun je bepaalde delen van het land weer normaal laten functioneren. Maar eerst: lokaliseren, isoleren, uitdoven, en meer leren over het virus."
Stel dat andere landen weer opkrabbelen, denk je dan dat zij met ons handel willen drijven?
Als Nederland niet voor deze richting kiest, maar blijft gaan voor 'mitigeren', verwacht Koolman méér doden én grotere economische problemen. "Zelfs al smeer je het aantal besmettingen uit en krik je de IC-capaciteit op, het blijft een feit dat hoe meer mensen er geïnfecteerd raken, hoe meer er zullen sterven."
'Economisch onlogisch'
De problemen worden alleen maar groter als landen om ons heen het virus wel proberen te doven, vreest Koolman. "Mocht Duitsland inderdaad opkrabbelen dankzij de isolatie-methode, denk je dat het dan handel wil drijven met Nederland, een land waar het virus juist door de bevolking mag sluipen? Economisch gezien is het onlogisch dat Nederland nu vasthoudt aan die strategie."
Als Nederland door grootschalig testen wél alle coronagevallen in kaart brengt en isoleert, kunnen delen van het land relatief snel weer 'open', verwacht Koolman. "En dat is van groot belang. Niet per se voor de economie, want die staat toch nog wel even op een laag pitje, maar wel voor al die niet-corona patiënten die nu niet of minder goed worden behandeld doordat zoveel capaciteit naar corona-patiënten gaat."
