Als andere Europese landen niet snel asielzoekers van Griekse eilanden overnemen, zal de corona-epidemie die in de vluchtelingenkampen dreigt aan te komen catastrofale gevolgen hebben. Niet alleen voor de vluchtelingen zelf, maar "ook voor de Griekse inwoners en de rest van onze Europese samenleving". Dat schrijft een groep artsen in een oproep aan de Europese Unie die volgens de website inmiddels door meer dan duizend artsen is ondertekend. Ook 21 ngo's uit de hele wereld, waaronder VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, doen deze noodkreet.
De vluchtelingenkampen in Griekenland zijn de afgelopen jaren overbevolkt geraakt. Er leven nu 42.000 migranten. Op het eiland Lesbos wonen in kamp Moria 20.000 mensen, terwijl het gebouwd is voor 3000. Rond het oorspronkelijke kamp zijn 'wilde kampen' met tentjes ontstaan met nauwelijks voorzieningen en hygiëne.
Griekenland heeft reisbeperkingen naar de eilanden en andere maatregelen afgekondigd om een grootschalige uitbraak van corona in de kampen te voorkomen. Maar dat een corona-uitbraak er gecontroleerd kan worden, "is een illusie", zegt huisarts Steven van de Vijver, die meeschreef aan de oproep.
'Medische catastrofe'
Van de Vijver werkt als vrijwilliger voor Stichting Bootvluchteling en is net terug van Lesbos. "Mensen staan er in de rij voor water. Gezinnen wonen op een paar vierkante meter. Als corona het kamp bereikt, wordt het een ramp."
De migranten op de Griekse eilanden wachten in de kampen hun asielprocedure af. Door de grote aantallen asielzoekers verlopen de procedures traag. Bovendien neemt Griekenland vanwege de corona-crisis geen asielaanvragen in behandeling.
En Europese afspraken over het herverdelen van vluchtelingen werden nooit uitgevoerd. Van de Vijver: "Als de Europese landen hun afspraken waren nagekomen, dan zouden we nu niet in de problemen zijn gekomen. Bij corona-bestrijding hoort ook bestrijding in de kampen en dat gaat niet met preventie."
Griekenland is bezig migranten naar het vasteland te verplaatsen, maar ook daar zitten de kampen vol. Dus vragen de artsen de EU-leiders van andere landen om asielzoekers op te nemen in hun land. "Wij artsen hebben een eed afgelegd waarin we beloven medische zorg te verlenen aan ieder individu, ongeacht persoon en afkomst. Als Europese dokters zijn we verplicht om er alles aan te doen deze medische catastrofe te voorkomen."
Noodplan
Een woordvoerder van de Europese Commissie zegt in een reactie dat de EU de Grieken al helpt bij het voorbereiden van een noodplan voor een mogelijke corona-uitbraak op de eilanden. Ook steunt de EU maatregelen om verplaatsingen naar het vasteland te versnellen. Eerder riep de EU landen al op om alleenreizende kinderen uit de kampen over te nemen. Lidstaten zouden inmiddels 1600 plekken toegezegd hebben.
Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol, verantwoordelijk voor asielzaken, zegt dat het kabinet "de zorgen deelt". Ze wijst op Nederlandse steun aan humanitaire organisaties en op de 700 miljoen euro die de EU onlangs toezegde om Griekenland te helpen met de problemen bij de Turks-Griekse grens. "Dit kan ook worden ingezet voor verbetering van de gezondheidszorg in de opvangkampen."
Ze ziet het "ad hoc verplaatsen" van asielzoekers niet als oplossing. "In plaats daarvan zet Nederland in op het doorvoeren van structurele verbeteringen, waaronder door het versnellen van de asielprocedures, meer terugkeer en het verbeteren van de opvangomstandigheden."
Nieuwsuur bezocht Lesbos net voor de corona-crisis en zag de schrijnende toestanden in en rond kamp Moria:
