Elk EU-land neemt eigen coronamaatregelen, waar is de Europese aanpak?
Waar is Europa als je het nodig hebt? Waarom sluit Brussel niet de grenzen? En hoezo sluit het ene land wel scholen en het andere niet? Waarom worden coronapatiënten niet in elk EU-land op dezelfde manier behandeld?
De roep om ferme maatregelen uit de hoofdstad van de Europese Unie klinkt luid, maar de werkelijkheid is dat de macht in de lidstaten ligt en dus zie je een versnipperd beeld.
De Europese Commissie kan vooral coördineren en af en toe een beetje geld beschikbaar stellen. Er is een crisisteam gevormd en maar liefst vijf eurocommissarissen houden zich met het virus bezig. Er is elke dag overleg met de verschillende hoofdsteden, maar het ontbreekt de Europese Commissie aan bevoegdheden.
Ander beleid in Nederland en België
Neem het reisadvies, dat verschilt van land tot land. Op het moment dat het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken reizen naar Noord-Italië afraadde, mochten onze zuiderburen in België nog gewoon naar het gebied vertrekken.
Ook op het gebied van de zorg verschilt de aanpak van de verschillende lidstaten. De eerste uit China teruggekeerde passagiers werden in België veertien dagen lang preventief in quarantaine gehouden, terwijl ze in Nederland naar huis mochten.
Grenzen kunnen niet zomaar dicht
De buitengrenzen kunnen ook niet zomaar door de EU worden gesloten. De grenzen zijn van de afzonderlijke lidstaten. Er wordt wel gesproken over de buitengrenzen van de EU, maar het bewaken en het sluiten daarvan is geen bevoegdheid van Brussel.
De grenzen binnen de EU kunnen gesloten worden (ze zijn nu door de Schengenzone open), maar dan moet er sprake zijn van bijzondere omstandigheden. Formeel gezien moet daar toestemming voor komen, maar tijdens de migratiecrisis in 2015 werd over het invoeren van grenscontroles ook niet moeilijk gedaan. En nu gebeurt hetzelfde: individuele landen nemen maatregelen aan hun grenzen.
De Europese Unie heeft wel iets te zeggen over steunmaatregelen voor bedrijven die door het virus in moeilijkheden zijn gekomen. Normaal gesproken mogen overheden niet zomaar financiële steun aan bedrijven geven. Het wordt al snel gezien als staatssteun en dat is tegen de spelregels van de interne markt. Maar bij deze crisis knijpen de Europese autoriteiten een oogje dicht.
Ook is er extra geld beschikbaar gesteld voor bedrijven. Dat klinkt ruimhartig, maar het is in feite geld voor arme regio's dat nog niet uitgegeven is en nu gebruikt wordt om de eerste klappen op te vangen.
Soepelere regels
De strenge begrotingsregels, waarbij de tekorten niet te hoog mogen oplopen, worden soepel gehanteerd. Italië profiteert daar het meest van. Het land was altijd al voorstander van soepele begrotingsregels.
Morgen komt de Europese Commissie met een extra pakket aan steunmaatregelen. Het gaat dan om plannen voor voldoende mondkapjes en de juridische uitwerking van de regels om de landingsrechten van vliegtuigmaatschappijen niet in gevaar te brengen.
