Hosni Mubarak als president gerespecteerd en gehaat

Hosni Mubarak, de oud-president van Egypte, is overleden. Bijna dertig jaar lang regeerde hij Egypte met ijzeren hand. Hij stierf op 91-jarige leeftijd na een lang ziekbed, zo werd eerder vandaag bekend.

Een overzicht van Mubaraks leven:

Mubarak groeit op in een klein dorpje. Na de militaire academie maakt hij als luchtmachtpiloot carrière in het Egyptische leger en wordt in 1975 benoemd tot vice-president van Anwar Sadat.

In 1981 wordt hij zelf president, nadat islamitische extremisten Sadat hebben doodgeschoten. Zelf raakt Mubarak lichtgewond bij die aanslag.

Mubarak richt zijn pijlen op het islamitisch extremisme in eigen land. Onder zijn 30 jaar durende regime geldt voortdurend de noodtoestand. Het geeft hem een vrijbrief om het extremisme aan te pakken en tegenstanders uit te schakelen. Maar het voedt ook woede tegen zijn regime. Mubarak ontstapt aan zeker zes moordaanslagen.

Dankzij het leger en de geheime dienst blijft Mubarak stevig in het zadel zitten. Hij maakt de oppositie monddood. Beschuldigingen van fraude wuift de president weg.

Vredesstichter

Internationaal ligt Mubarak goed, ondanks de mensenrechtenschendingen en repressie in Egypte. Na de ondertekening in 1978 van het Camp David-akkoord, waarin Egypte het bestaansrecht van Israël erkent, verslechtert de relatie van Egypte met de Arabische buurlanden. Mubarak slaagt erin de relatie met deze landen te herstellen en toch de broze vrede met Israël te bewaren.

Dat valt goed bij de Verenigde Staten, Mubaraks belangrijkste bondgenoot. De VS is gebaat bij een stabiel regime in een instabiele regio en steunt Egypte met miljarden dollars. Een groot deel daarvan gaat naar het leger, om de positie van Mubarak veilig te stellen.

Egypte neemt tijdens de eerste Golfoorlog in 1990 deel aan de internationale troepenmacht in Irak en treedt daarna steeds meer op de voorgrond bij de onderhandelingen over vrede in het Midden-Oosten.

Armoede

Zo gerespecteerd als hij is in het buitenland, vooral dus uit politiek opportunisme, zo gehaat is Mubarak in eigen land. Bijna de helft van de bevolking leeft op of onder de armoedegrens en moet rondkomen van minder dan 2 dollar per dag. Veel Egyptenaren houden de president daarvoor persoonlijk verantwoordelijk.

De werkloosheid is hoog, vooral onder jongeren. Meer dan de helft van de Egyptenaren is jonger dan dertig. Het opleidingsniveau is laag, een derde van de bevolking is analfabeet.

Presidentsverkiezingen

Tijdens opeenvolgende presidents- en parlementsverkiezingen weet Mubarak het zo te regelen dat de oppositie niet of nauwelijks aan bod komt. Elke keer was het zeker dat hijzelf zou winnen.

Ook de eerste vrije presidentsverkiezingen, die onder druk van de VS in 2005 worden gehouden, weet hij naar zijn hand te zetten. Hij wint met 88 procent van de stemmen.

Onmiddellijk vertrek

In januari 2011 komen de Egyptenaren in navolging van de Tunesiërs in opstand tegen het regime. In veel steden gaan tienduizenden en later honderdduizenden betogers de straat op. De demonstranten eisen het onmiddellijke vertrek van Mubarak, maar de president weigert op te stappen.

Maar na achttien dagen van protesten die het hele land ontwrichten, met als brandpunt het Tahrirplein in Caïro, kiest hij eieren voor zijn geld. Hij vlucht met zijn familieleden naar zijn vakantiehuis in Sjarm-el-Sjeik.

Stretcher

De nieuwe machthebbers brengen hem voor de rechter, onder meer voor het doodschieten van betogers en voor corruptie. Vanwege zijn slechte gezondheid woont hij zijn proces bij op een stretcher. Hij wordt veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf wegens verduistering van staatsgeld.

Ook liep er nog een zaak in hoger beroep tegen de oud-president voor de dood van meer dan 800 demonstranten bij de opstand tegen zijn bewind. Bij het eerste proces in deze zaak in 2012 werd de doodstraf tegen hem geëist, maar de rechters legden hem levenslang op.

Vrijspraak

Later wordt dat vonnis in hoger beroep nietig verklaard en krijgt hij alleen drie jaar cel voor corruptie. Hij wordt 24 maart 2017 vrijgelaten uit het militaire hospitaal waar hij sinds 2012 verblijft. De laatste jaren van zijn leven brengt hij in vrijheid door.

Mubarak heeft meerdere malen in toespraken tot de demonstranten gezegd dat hij Egypte nooit zou verlaten. Op dat punt heeft hij gelijk gekregen: Hosni Mubarak stierf in zijn vaderland.