Dienstplicht? Jonge Amerikanen maken zich opeens weer zorgen

• Heleen D'Haens

  redacteur Buitenland

Veel Amerikaanse jongens beschouwen het als een formaliteit. Zodra ze 18 worden, registreren ze zich online voor de militaire dienstplicht. Net als in Nederland bestaat die nog steeds, maar worden al decennialang geen jongeren meer opgeroepen.

Toch maken sinds de VS vorige week met een drone-aanval een Iraanse generaal doodde Amerikaanse jongeren zich zorgen. Ondanks het feit dat president Trump zegt geen oorlog te willen met Iran, is op sociale media al dagenlang de hashtag #WW3 trending. Jonge mannen vragen zich af of ze bij een eventuele escalatie van het conflict toch kunnen worden opgeroepen voor het leger.

"Alle jongeren in mijn lessen hebben dit soort memes gezien", vertelt Larry David. Hij doceert maatschappijleer aan 17-jarigen in de stad Boston. "We hebben het in de lessen de afgelopen dagen veel gehad over het militaire conflict met Iran. Jongeren zijn daar wel degelijk mee bezig."

Dat de zorgen serieus zijn, wordt ook op andere manieren duidelijk. Zo was op 3 januari, de dag van de luchtaanval, een duidelijke piek te zien in het aantal Amerikanen dat 'draft' googelde, de Engelse term voor militaire dienstplicht. De website van de overheidsdienst die dit in de VS regelt, kreeg die dag zelfs zoveel bezoekers dat hij tijdelijk uit de lucht was. De dienst wees in een tweet "de verspreiding van foutieve informatie" als oorzaak voor de virtuele stormloop op zijn website aan.

En inderdaad: een terugkeer naar de opkomstplicht in de VS is op dit moment erg onwaarschijnlijk, denkt ook historica Jennifer Mittelstadt. De Amerikaanse doet al jaren onderzoek naar het leger en de dienstplicht in haar land.

"Op dit moment is er politiek gezien geen draagvlak voor een opkomstplicht", legt ze uit. "Ons leger draait al sinds 1973 volledig op militairen die zich vrijwillig aanmelden, en dat wordt over het algemeen gezien als een groot succes."

Om de opkomstplicht weer in te voeren, zou veel politieke steun nodig zijn. Het Congres zou een wet moeten aannemen, die vervolgens door president Trump bekrachtigd wordt. "Van zo'n wetsvoorstel is vaker sprake geweest, bijvoorbeeld aan het begin van de oorlogen in Afghanistan en Irak", vertelt Mittelstadt. "Maar die voorstellen hebben het nooit gehaald."

Ook tegen de achtergrond van dit conflict ziet ze geen reden voor Amerikaanse politici om hun mening te herzien. "Amerika heeft sinds 1973 verschillende oorlogen uitgevochten met professionele militairen, en heeft sindsdien nog nooit beroep moeten doen op dienstplichtige jongeren."

Totale oorlog

Om nu baat te hebben bij een opkomstplicht, zou het land volgens Mittelstadt een "totale oorlog" moeten beginnen, op de schaal van de Eerste of Tweede Wereldoorlog. "Dat zou een strijd zijn tegen één gigantische tegenstander, of een strijd op verschillende fronten. De kans dat dit gebeurt, is erg onwaarschijnlijk."

Mittelstadt wijst ook op technologische vernieuwingen in de oorlogsvoering. "Tegenwoordig hebben we drones en andere onbemande wapens. Grondtroepen, die we bij eerdere oorlogen massaal nodig hadden, zijn daardoor grotendeels overbodig geworden."

Die redenering volgen ook veel jongeren, merkt docent Larry Davis op zijn school. "In mijn klassen waren de meningen 50-50 verdeeld over een mogelijke oorlog, maar geen van de leerlingen verwacht nu een opkomstplicht."

"Ik kan natuurlijk niet voor alle jongeren in de VS spreken," benadrukt Davis. "Er zijn zeker jongeren die vrezen voor een opkomstplicht, maar in mijn klas gaan de zorgen toch vooral over de maatschappelijke ontwrichting die een oorlog met zich zou meebrengen. Het risico op terroristische aanslagen, dat soort dingen."

'Goed idee'

Al is het dan onwaarschijnlijk dat de opkomstplicht wordt ingevoerd, toch hoopt historica Mittelstadt dat de aandacht voor het thema een nieuw debat kan aanwakkeren. Volgens haar is opkomstplicht namelijk wel een goed idee.

"Ik begrijp de zorgen die veel Amerikaanse jongeren nu hebben," vertelt ze. "Maar onderzoek wijst uit dat het leger zoals we dat nu kennen, buitenproportioneel leunt op niet-witte Amerikanen en Amerikanen uit gezinnen met een laag inkomen."

"Als we het willen hebben over gelijkheid en eerlijkheid in onze democratie, moeten we hierover praten", vindt ze. "Om de militaire lasten in de samenleving eerlijk te verdelen, is dienstplicht veruit het eerlijkste systeem."