Vakbond wil 30-urige werkweek, hoeveel werken we nu dan eigenlijk?

Vakbond CNV pleit vandaag voor een 30-urige werkweek. Zo'n kortere werkweek zou stress, ziekteverzuim en burn-outs tegengaan. Klinkt goed, maar werkgevers zijn kritisch: met kortere werkweken is hun personeel straks nog minder vaak beschikbaar, op een toch al krappe arbeidsmarkt.

Het CNV komt in ieder geval met een hoop cijfers om zijn oproep kracht bij te zetten. De vakbond hield een enquête onder 3000 werknemers, waarin bijna de helft van de ondervraagden aangeeft knel te zitten tussen werk, privé en andere verplichtingen. Ook concludeert het CNV dat een werkweek van 30 uur in plaats van 40 of 36 uur een groot draagvlak heeft.

Fulltime en parttime

Hoeveel uur werken we nu eigenlijk gemiddeld? In Nederland wordt een werkweek van 35 uur of meer beschouwd als voltijds. Maar gemiddeld werken we een stuk minder: 31 uur.

Dat komt doordat bijna de helft van de mensen in deeltijd werkt, blijkt uit cijfers van het CBS: ruim 4,4 miljoen mensen (onder wie meer dan 3 miljoen vrouwen) werken minder dan 35 uur per week, tegen ruim 4,5 miljoen fulltimers. Vrouwen werken gemiddeld 26 uur per week, mannen 36 uur.

In juli was het precies honderd jaar geleden dat de achturige werkdag in Nederland werd ingevoerd. Bekijk hoe onze werkweek zich de afgelopen eeuw heeft ontwikkeld:

Onze werkweek is de afgelopen decennia geleidelijk korter geworden. In 1996 werkten we gemiddeld nog 36,7 uur per week, in 2010 was dat afgenomen tot 34,4 uur, en nu dus tot 31 uur.

Volgens arbeidseconoom Joop Schippers past die ontwikkeling bij een beweging die al veel langer aan de gang is, zo zei hij in juli tegen de NOS. "Bij een stijgende welvaart gaan we meer uitgeven aan consumptiegoederen en willen we meer vrije tijd. Dat is al zo sinds de tweede helft van de negentiende eeuw. Eerst werden kinderen tot een bepaalde leeftijd vrijgesteld van arbeid, daarna ouderen en vervolgens zijn we gaan snijden in de uren. Die beweging gaat gewoon door."

Schippers sloot niet uit dat we over twintig jaar een 32-urige werkweek als de standaard zien. Hij ging daarmee dus iets minder ver dan wat CNV nu voorstelt. De vakbond kijkt in zijn overwegingen overigens niet zozeer naar historische ontwikkelingen, maar meer naar het welzijn van werknemers.

"Met deze alarmerende cijfers trekken wij aan de noodrem", zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. Hij doelt op onderzoek van TNO, waaruit blijkt dat vorig jaar 1,3 miljoen werknemers last hadden van burn-outverschijnselen. In de CNV-enquête zegt 54 procent van de ondervraagden een hoge werkdruk te ervaren, 16 procent zegt tegen een burn-out aan te zitten.

"Dit vraagt om een nieuwe balans", aldus Fortuin, "waarmee werkenden werk en privé beter kunnen combineren en minder vatbaar zijn voor ziekteverzuim en burn-outs."

Minder werken, evenveel verdienen

Langdurig ziekteverzuim door burn-outs kost werkgevers veel geld. Volgens TNO was deze kostenpost vorig jaar 2,8 miljard euro, 300 miljoen meer dan in 2017.

"Als de kosten voor het ziekteverzuim dalen, ontstaat er weer loonruimte voor werkgevers", zegt Fortuin. Minder werken voor hetzelfde salaris - of zelfs een hoger salaris - zou in theorie dus mogelijk zijn. Ook hoopt de vakbond dat met een kortere werkweek mannen en vrouwen zorgtaken beter verdelen. Dat kunnen vrouwen makkelijker carrière maken en een beter pensioen opbouwen.

Averechtse werking?

Tegenstanders van een kortere werkweek wijzen erop dat in Nederland vergeleken met andere Europese landen al relatief kort gewerkt wordt. En werkgevers zeggen dat er door de krapte op de arbeidsmarkt juist behoefte is aan een langere werkweek.

"De grote uitdaging voor Nederland is, ook gezien de vergrijzing, heel anders: hoe kunnen we met onze deeltijdcultuur juist méér uren gaan werken?" zeiden VNO-NCW en MKB-Nederland eerder dit jaar. De werkgeversorganisaties benadrukten dat korter werken averechts werkt, omdat dit extra druk zet op sectoren die het nu al moeilijk hebben, zoals de zorg, de politie en het onderwijs.

Ook arbeidsmarkthoogleraar Ton Wilthagen ziet de 30-urige werkweek niet zitten:

Het voorstel voor een 30-urige werkweek gaat overigens lijnrecht in tegen de plannen die het kabinet vrijdag presenteerde. Het kabinet wil juist dat Nederlanders meer gaan werken, met name vrouwen. Met investeringen in onder andere de kinderopvang moet de arbeidsparticipatie vergroot worden. Dat is nodig, zegt het kabinet, om de effecten van de vergrijzing tegen te gaan.