Hoge werkdruk, racisme, oudere bouwvakkers die fysiek op zijn, taalproblemen en trots: het komt allemaal terug in de documentaire 'Jongens van de Bouw' die zondag op NPO2 wordt uitgezonden. Documentairemaker Geertjan Lassche liep twee jaar lang zonder belemmering rond op een bouwplaats van bouwbedrijf Heijmans in Rotterdam.
De sector ligt onder een vergrootglas: in 2017 en 2018 vielen er 20 doden op de bouwplaats en dit jaar waren dat er al 18. De bouw moet veiliger worden, maar tegelijkertijd aan de enorme vraag naar woningen voldoen.
Zonder helm
"Iedereen wil weten waar het werk naar toe gaat. Kunnen we na twee jaar stoeien ook nog wat verdienen?", verzucht uitvoerder Stan van de Velde in de documentaire. De druk op de bouwsector is hoog en de marges zijn klein: 2-4 procent. En dat komt de veiligheid niet ten goede.
We zien bouwvakkers zonder helm en zonder hesje. Een forse bouwvakker staat bij een groot gat in de vloer met een harnas, maar hij heeft zich nergens aan gezekerd. Als hij er op wordt aangesproken, gooit hij nonchalant zijn lijn om een uitstekend stuk betonijzer.
Een veiligheidsregisseur gaat zeker helpen, maar is niet het ei van Columbus. De cultuur moet veranderen.
FNV Bouw-bestuurder Hans Crombeen herkent het. "Het is moeilijk om alle regels steeds maar weer te volgen. Het is heel belangrijk dat het bedrijf blijft hameren op de juiste toepassing van de regels. Dat is het enige wat helpt. Herhaling herhaling herhaling."
Gebarentaal
De bouwsector is de gevaarlijkste sector om in te werken. Heijmans-bestuursvoorzitter Ton Hillen vindt ook dat het beter moet. "We zijn continu bezig met veiligheid. We spreken onze mensen aan, we hebben een speciale app om onveilige situaties te melden, uitvoerders en projectleiders krijgen speciale opleidingen, we sturen nieuwsbrieven als er zware ongevallen gebeuren, we voeren een gebarentaal in om beter te communiceren. De hele sector moet hier keihard aan werken."
Brancheorganisatie Bouwend Nederland ontwikkelt momenteel een nieuwe functie in de bouw: de veiligheidsregisseur. Die wordt eindverantwoordelijk voor de arbo-veiligheid, de constructieve veiligheid en de omgevingsveiligheid op de bouwplaats. De FNV en Hillen juichen dit toe. Maar Hillen waarschuwt wel: "Zo'n regisseur gaat zeker helpen, maar ook dit is niet het ei van Columbus. De cultuur moet veranderen."
Cao-onderhandelingen
Een andere brandende kwestie is de verhoging van de pensioenleeftijd. In de documentaire is een 57-jarige werknemer aan het woord, die met veel pijn en moeite doorwerkt. "Ibuprofen werkt niet. Spierverslappers heb ik gehad. Slijtage links en rechts. Ik heb last van mijn onderrug. Als ik teveel omhoog kijk, krijg ik last van mijn nek. Met daaruit voortvloeiend gigantische hoofdpijn." Hij verwacht het niet tot z'n 67-ste vol te houden.
FNV'er Crombeen: "Deze man staat model voor heel veel bouwvakkers. Wij willen dat iedereen in de bouw drie jaar eerder afscheid kan nemen. Werkgevers zullen waarschijnlijk een goedkopere optie interessanter vinden, maar wij zullen strijden voor deze optie."
Ook Hillen ziet het probleem van de versleten bouwvakkers, maar wil niet vooruit lopen op de komende cao-onderhandelingen. "We moeten iets doen aan de zware beroepen. Zo'n regeling om drie jaar eerder te stoppen klinkt mooi, maar dan stijgen de kosten wel. Ik moet nog zien dat de opdrachtgevers dat willen dragen."
Vanavond is Heijmans-directeur Ton Hillen te gast in Nieuwsuur. De documentaire 'Jongens van de Bouw' wordt zondag om 20:25 uur uitgezonden op NPO 2.
