Weer doden in VS door e-sigaret, 'Ga vooral niet zelf experimenteren'

• Jikke Westerink

  redacteur Online

Het is volgens onderzoek minder schadelijk dan een tabakssigaret en wordt daarom vaak ingezet als hulpmiddel bij het stoppen met roken van traditionele tabak. Maar ook de elektronische sigaret is schadelijk voor de gezondheid.

In Amerika overleden deze week vijf mensen aan de gevolgen van het roken van e-sigaretten. Daarmee staat het totaal aantal doden dit jaar op 47. In België overleed vorige week een 18-jarige jongen, in de Filipijnen een 16-jarig meisje. Vermoedelijk allebei door het inademen van de damp van een e-sigaret.

In enkele Europese landen wordt nu gekeken of de aantrekkelijkheid van een e-sigaret moet worden ingedamd. Apple kondigde vorige week aan alle 181 vaping-apps uit de App Store te verwijderen en ook de supermarktketen Walmart is gestopt met de verkoop van de e-sigaretten. Ook in Nederland wordt gediscussieerd over de e-sigaret.

Schadelijk

Hoe schadelijk is het? Vaststaat: gezond is het niet. Longartsen pleiten voor een totaalverbod. Inhalatie kan leiden tot irritatie en schade aan luchtwegen, hartkloppingen en een verhoogde kans op kanker, schrijft verslavingsinstituut Jellinek. En de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit schreef al dat e-sigaretten zowel met als zonder nicotine zó onveilig zijn dat consumenten ze niet langdurig en structureel zouden moeten gebruiken."

"Aan de ene kant is het een middel om tabaksrokers te helpen stoppen", zegt Bastiaan Venhuis van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). "Maar over die tweeslachtigheid wordt juist gediscussieerd: is het een hulpmiddel of helpen we door de aantrekkelijkheid en de smaakjes mensen juist aan het roken?"

Eerder dit jaar onderzocht NOS Stories de schadelijkheid van vapers en shisha-pennen:

Volgens Emil 't Hart, voorzitter van de Elektronische Sigaretten Bond Nederland, zijn illegale patronen de boosdoener, niet de e-sigaret zelf. "In de VS zijn natuurlijk betreurenswaardige gevallen gemeld, maar daar vallen slachtoffers door producten die hier in Nederland niet op de legale markt zijn."

De organisatie van 't Hart promoot het gebruik van de e-sigaret en richt zich op sigarettenrokers die op zoek zijn naar een minder schadelijk alternatief. Hij legt uit dat de vloeistof in een e-sigaret, een e-liquid, in Nederland bestaat uit een waterige substantie met een smaakje en een middel om damp te genereren. "De slachtoffers vallen doordat mensen patronen dampen waar THC en vitamine-E acetaat (een soort olie) in zitten. Die olie kan niet door je longen verwerkt worden, waardoor je mogelijk een longaandoening oploopt."

De olieachtige stof is volgens 't Hart niet te verkrijgen in Nederland, "niet op de legale manier in ieder geval". Ook in Amerika zijn die producten eigenlijk illegaal. "Als ik koffiepads zou maken met drugs en daar vallen dan slachtoffers door, dan verbieden we toch ook niet alle Senseo-apparaten in de wereld? Het is het ongeschikte product voor een e-sigaret dat de slachtoffers maakt."

De Nederlandse en Belgische casus lijken niet op die van de Verenigde Staten, zegt ook Venhuis van het RIVM. "Wat het verband wel is, moet nog worden onderzocht. Daarom werken we nauw samen met onder meer het Trimbos-instituut, het Vergiftigingen Informatiecentrum, de NVWA en de Inspectie voor de Gezondheidszorg om alle gevallen die we tegenkomen te bundelen."

Het beste is om helemaal niet te roken en te dampen, adviseert Venhuis. "Maar als je dat dan toch doet, moet je iets uit het reguliere aanbod kiezen. Ga vooral niet zelf experimenten met ingrediënten, zoals in de VS gebeurt."

30 jaar

Voorzitter Leon van den Toorn van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) wijst erop dat er nog maar weinig bekend is over de langetermijneffecten van de e-sigaret. "Het is per definitie schadelijk, maar het is een product waar we nog weinig van weten. Van gewone sigaretten werd ook pas na 30 jaar duidelijk hoe schadelijk die echt zijn."

Volgens Van den Toorn blijkt uit onderzoek dat maar een heel klein percentage van de mensen die de e-sigaret gebruiken als hulpmiddel om te stoppen met roken, ook daadwerkelijk stopt. "Veel meer mensen blijven aan de e-sigaret hangen. Daarbij bestaat het risico dat jongeren denken dat het weinig kwaad kan en ook beginnen met vapen. Maar er zit vaak wel een verslavende stof in, nicotine. We zijn bang dat dat uiteindelijk weer tot een toename van het aantal rokers van gewone sigaretten gaat leiden."