Een tunnel, een bomgordel en een menselijk schild. Dat IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi deze middelen gebruikte bij zijn vlucht voor Amerikaanse eenheden en bij zijn daaropvolgende zelfmoord, is een typische IS-tactiek, zegt IS-expert Rukmini Callimachi. "Dat hij drie van zijn eigen kinderen mee de dood in nam zal door zijn aanhang gezien worden als een groot offer, niet als een laffe daad."
De Amerikaans-Roemeense journalist Callimachi interviewde jarenlang IS-strijders en -aanhangers voor The New York Times. Ze maakte de prijswinnende podcast Caliphate, waarin ze verslag deed van Islamitische Staat.
"Dit is een beweging die de dood van Osama bin Laden als iets heldhaftigs zag. En we weten dat Bin Laden zich verborg achter een van zijn vrouwen toen Navy Seals zijn huis binnengingen."
Amerikanen wachtten op verhuizing
Callimachi was niet verbaasd toen ze hoorde van Baghdadi's dood. Al maanden geleden hoorde ze van een bron bij de Amerikaanse inlichtingendiensten dat ze Baghdadi hadden gelokaliseerd. Ook Amerikaanse media schrijven dat veiligheidsdiensten al sinds de zomer van Baghdadi's locatie afwisten. President Trump zei dat Baghdadi "al een paar weken" in de gaten werd gehouden.
"Van het weinige dat mijn bron vertelde kon ik opmaken dat hij waarschijnlijk in Idlib zat", zegt Callimachi. "Hij vertelde dat het een gebied was dat te gevaarlijk was voor Amerikanen om binnen te gaan. Idlib is in handen van rebellen en was daarmee een van de weinige gebieden in Irak en Syrië dat een echt probleem vormde voor Amerikaanse troepen."
Idlib lijkt een vreemd gebied voor IS'ers om zich te verstoppen, aangezien de rebellen die het gebied controleren er aan al-Qaida gelieerd zijn. IS en al-Qaida zijn al jaren vijanden. Maar, zegt Callimachi, "in de chaos van oorlog worden bondgenootschappen gesmeed". IS werd begin dit jaar steeds verder teruggedrongen, en mogelijk voelde het zich gedwongen met de rebellen samen te werken.
Volgens Callimachi's bron zaten de Amerikanen al sinds de zomer te wachten op het moment dat ze Baghdadi konden uitschakelen. "Hij verbleef op een schuiladres, een safe house, met een kleine groep mensen om zich heen, vooral familieleden. Amerikaanse troepen wachtten op het moment dat hij zich zou verplaatsen naar een ander safe house. Ze hoopten hem dan uit te kunnen schakelen in de hoop het aantal burgerslachtoffers te beperken."
"Ik denk dat zijn dagelijks leven zich binnen de muren van dat huis afspeelde. Als hij naar buiten was gegaan, hadden we al veel eerder dan vandaag van deze operatie gehoord."
Video's toonden Baghdadi's tanende belang
Onder Baghdadi's leiding groeide IS van een groep van enkele honderden strijders naar een organisatie met tienduizenden strijders uit honderden landen. De bevolking in het kalifaat bestond uit zo'n tien miljoen mensen. Callimachi: "Hij heeft IS getransformeerd. Hij was natuurlijk niet alleen verantwoordelijk, maar hij speelde wel een cruciale rol."
Toch betwijfelt Callimachi of de dood van Baghdadi veel betekent voor de toekomst van IS. De terreurorganisatie heeft nog veel aanhangers, maar het kalifaat dat Baghdadi uitriep is al verslagen.
Bovendien leek zijn relevantie binnen IS de afgelopen tijd toch al af te nemen, zegt de journalist. "Van de drie video's waarin hij voorkwam, verschenen er twee in het afgelopen half jaar. Hij leek zijn aanhang aan te moedigen niet bang maar dapper te zijn en tot het bittere einde door te gaan. Het leken video's bedoeld om steun te creëren in een tijd dat het daaraan wellicht ontbrak."
Maar dat hij door IS-aanhangers gezien zal worden als martelaar, lijdt volgens Callimachi geen twijfel. "Hij blies zichzelf op in plaats van levend gevangen genomen te worden. Hij stond aan de basis van het kalifaat dat verantwoordelijk is voor aanslagen in Parijs, Nice, Brussel, Orlando en Sri Lanka. Zijn familie stamt af van de stam van de profeet Mohammed. Voor zijn volgers is hij een wijze, vrome man die leefde volgens hun variant van het geloof."
