'Schadeberekening Srebrenica heel complex en het gaat om veel mensen'
De staat is voor 10 procent verantwoordelijk voor de dood van 350 mannen in Srebrenica, oordeelt de hoogste rechter van Nederland. Daarmee komt voorlopig een eind aan een jarenlange juridische strijd. Maar de strijd rondom het vaststellen en uitkeren van schadevergoedingen begint pas.
Nabestaanden hebben in principe recht op 10 procent van de geleden schade. Zo groot was de kans, stelt de Hoge Raad, dat de groep mannelijke vluchtelingen uit handen van Mladic' troepen waren gebleven. Tenminste, als de moslimmannen de keuze hadden gekregen om op de Dutchbat-compound te blijven. Het gerechtshof oordeelde eerder dat de staat voor 30 procent aansprakelijk was.
Het kabinet erkent het nieuwe vonnis en onderzoekt de komende tijd hoe het invulling geeft aan de uitspraak. "Het zou mooi zijn als de staat het niet zo ver laat komen dat er per individu moet worden berekend wat de schade was", zegt Simon van der Sluijs, een van de advocaten van de 'Moeders van Srebrenica'.
De advocaat schat dat er tussen de 1000 en 2000 nabestaanden in aanmerking komen voor een schadevergoeding. Er is al een begin gemaakt met het inventariseren van de totale kosten. Maar die berekening staat nog nog in de kinderschoenen.
"Dit soort schadeberekeningen zijn complex en het gaat om veel mensen", zegt de advocaat. Wat was het inkomen van het slachtoffer, hoe zou dat zijn ontwikkeld, hoe was de gezinssituatie, wat was de levensverwachting - allemaal informatie die tot op de bodem moet worden onderzocht. Om nog maar te zwijgen over het feit dat familieleden na 24 jaar opnieuw met het drama worden geconfronteerd.
In deze video zie je een terugblik op de val van Srebrenica:
"Het is geen fysica", zegt emeritus hoogleraar internationaal recht Willem van Genugten. Kort door de bocht: de ene partij probeert de andere partij te overtuigen van zijn gelijk. Het verhaal van een nabestaande, gepresenteerd door een advocaat, staat tegenover dat van een vertegenwoordiger van de staat.
Van Genugten: "Uitonderhandelen klinkt misschien naar, maar dat gebeurt wel. Elkaars argumenten worden betwist om uiteindelijk op een bedrag uit te komen dat over en weer acceptabel is." Het valt niet te zeggen hoelang dat proces zal duren, want volgens Van Genugten is dit nog nooit op deze schaal gebeurd.
En die overige 90 procent dan?
Indirect valt uit het vonnis van de Hoge Raad op te maken dat de VN voor het overgrote deel verantwoordelijk is voor de val van de moslimenclave, zegt internationaal strafrechtexpert Gert-Jan Knoops. "Het is dan wrang dat de nabestaanden voor 90 procent van dit drama met lege handen blijven staan." De VN is namelijk immuun voor vervolging.
De redenering achter die immuniteit is dat het orgaan anders niet meer zijn werk zou kunnen uitvoeren. Net zoals diplomaten in principe onschendbaar zijn. "Je kunt je afvragen: wordt het niet tijd om die immuniteit van de VN op te heffen? Want het is ook niet de eerste missie waarbij de VN heeft gefaald", zegt Knoops. Hij was overigens advocaat van Dutchbat-commandant Thom Karremans in het verleden.
Hoezo 10 procent?
De nabestaanden zijn teleurgesteld over de uitkomst van hun jarenlange juridische strijd. "Het is een schande voor de hele wereld", zei Zakira Efendic tegen persbureau AP. De 73-jarige verloor haar man en twee zonen in Srebrenica.
Eerst zouden nabestaanden 30 procent van de schade vergoed krijgen. Maar de Hoge Raad haalde een streep door dat percentage van het gerechtshof en maakte er dus 10 procent van. De motivering voor die verlaging is voor de nabestaanden ontoereikend, zegt advocaat Van der Sluijs.
Ook hoogleraren Knoops en Van Genugten plaatsen vraagtekens bij het vonnis van 10 procent. "Vijf rechters hebben alle argumenten in een weegschaal gelegd en kwamen uit op dit percentage", zegt Van Genugten. "Maar het had ook zomaar iets meer of minder kunnen zijn."
Van der Sluijs: "De betrokken partijen hebben zich helemaal niet uitgelaten over wat de overlevingskans van de mannen is geweest en daar heeft de raad in al haar wijsheid nu 10 procent van gemaakt." Gewapend met dit argument overweegt de 'Moeders van Srebrenica' nog om naar het Europees hof voor de Rechten van de Mens te stappen. De enige gang naar de rechter die nog mogelijk is.
