'Onrust in Golf van Oman is ook slecht nieuws voor consumenten'

Op het smalste punt is de zeestraat slechts enkele tientallen kilometers breed. Deze smalle Straat van Hormuz, die de Perzische Golf en de Golf van Oman van elkaar scheidt, is voor de wereld van enorm economisch belang: meer dan een derde van alle ruwe olie moet erdoorheen: iedere dag bijna 20 miljoen vaten.

De mogelijke aanval op twee olietankers bij de zeestraat vandaag kan daarom vergaande gevolgen hebben, die mogelijk voelbaar zijn tot bij het tankstation. De olieprijs steeg vanmiddag al met bijna 4 procent, en volgens olie- en energiemarktdeskundige Cyril Widdershoven is dat nog maar het begin. Sterker nog: hij vindt het eigenlijk opvallend dat de prijsstijging nu niet groter is. "De prijs voor een olievat is nu zo'n 62 dollar, maar ik zie dat nog wel 70 dollar worden. Dat kan heel snel gaan."

Volgens Widdershoven zullen de effecten van de prijsstijging over ongeveer drie tot zes weken merkbaar worden voor consumenten. "Het duurt even voordat de grote oliebedrijven de prijs van ruwe olie hebben doorberekend in hun eindproducten. De benzine die zij nu op voorraad hebben, hebben ze nog kunnen inkopen tegen een lagere prijs."

De afgelopen weken kelderden de olieprijzen juist, onder andere door toenemende zorgen over het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China. Nu stijgen de prijzen dus weer, hoewel ze nog lang niet even hoog zijn als vóór de daling van de afgelopen periode: eind april hing aan een olievat een prijskaartje van 75 dollar.

Risicopremie

Als er naar aanleiding van de aanvallen van vandaag "militaire acties" volgen rond de Straat van Hormuz en de Golf van Oman, dan kan de olieprijs heel ver omhoog schieten, verwacht Widdershoven. "Dan wordt een soort geopolitieke risicopremie bij de prijs opgeteld."

Vandaag raakten twee tankers beschadigd en vlogen in brand, maar wat daarvan de achtergrond is, is niet duidelijk. Evenmin staat vast dat er militaire acties zullen volgen, zoals gevreesd. Volgens Midden-Oostendeskundige Carolien Roelants weten we helemaal niets zeker, "behalve dat er vandaag twee tankers zijn aangevallen en vorige maand ook al vier. De Verenigde Staten beschuldigden Iran van die laatste aanval, maar Iran zegt dat er een derde partij zit te saboteren om het land in diskrediet te brengen."

Bekijk hieronder de beelden van een van de twee olietankers die zouden zijn aangevallen:

Volgens Roelants is er tussen de twee landen in feite een oorlog aan de gang, vertelt ze in Nieuws en Co op NPO Radio 1. "Nog niet een gewapende oorlog met veel kogels en raketten, maar wel een economische."

Dat heeft alles te maken met het atoomakkoord, waarin Iran in 2015 beloofde zijn kernprogramma af te bouwen in ruil voor het stopzetten van de economische sancties tegen het land. Vorig jaar stapte de VS uit dat akkoord: de Amerikanen herstelden hun sancties tegen Iran.

Daardoor werd de olie-industrie al hard getroffen. Maar de VS wil de olie-export vanuit Iran nu helemaal naar nul brengen, zo werd eind april bekend. Iran reageerde met een dreigement om de Straat van Hormuz volledig af te sluiten als de sancties doorgaan.

"Als blijkt dat Iran achter de aanvallen van vandaag zit, kan dat bijvoorbeeld betekenen dat ze willen laten zien dat ze zich niet als een lam naar de slachtbank laten leiden", denkt Roelants. "En dat ze absoluut niet van plan zijn om te doen wat de Amerikanen voorschrijven."

Volgens olie-expert Widdershoven, die lange tijd in het Midden-Oosten woonde, kan ook het opvoeren van de druk op Europa en Japan voor Iran een beweegreden zijn. De Japanse premier Abe is nu in de Iraanse hoofdstad Teheran om te spreken over de opgelopen spanningen tussen de VS en Iran. "En de kroonprins van Abu Dhabi is in Duitsland, waar hij en bondskanselier Merkel net hebben uitgesproken dat Iran er alles aan moet doen om een crisis af te wenden."

Maar voorlopig is nog niet duidelijk wie er achter de vermeende aanvallen van vandaag zit. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo beschuldigde Iran er donderdag van. Volgens hem zijn de aanslagen op de olietankers onderdeel van een campagne van Iran om de spanningen in de regio te laten escaleren. Pompeo wil de zaak aankaarten bij de VN-Veiligheidsraad.

Javad Zarif, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, noemt de aanvallen op zijn minst "verdacht", vooral met het oog op het bezoek van de Japanse president Abe aan Iran.

Het leger van Saudi-Arabië zegt dat de Jemenitische Houthi-rebellen achter de aanval zitten, met wie het land al jaren strijd voert. De Britten en Duitsers willen een onderzoek. En volgens Rusland is het nog te vroeg om conclusies te trekken.

Volgens Widdershoven is er in ieder geval niet echt een alternatief voor olie uit de Golfregio. "Die olie is noodzakelijk op de markt. Alternatieven, zoals Amerikaans schalieolie, zijn niet geschikt voor alle olieproducten. Wij hebben kaas en eieren, de Arabieren hebben olie, zo is het nu eenmaal. Zij zijn de swing-producers. En die zitten in een regio waar het nu fout gaat."