CAS doet uitspraak in zaak-Semenya: testosteronlimiet voor atletes
De internationale atletiekfederatie (IAAF) mag een testosteronlimiet instellen voor atletes op de 400 en 800 meter. Dat heeft het internationaal sporttribunaal CAS woensdag bepaald in de beroepszaak die door de Zuid-Afrikaanse atlete Caster Semenya was aangespannen tegen de IAAF.
Het CAS stelde daarmee de tweevoudig olympisch kampioene en drievoudig wereldkampioene op de 800 meter in het ongelijk. Zij bestreed in februari tijdens vijf zittingsdagen bij het CAS de regel dat zij verplicht kan worden medicamenten te nemen om een hormonale afwijking te bestrijden.
De 28-jarige Semenya heeft een (aangeboren) hoge testosteronspiegel, waardoor het krachtsverschil met andere atletes groot is. Ze maakt driemaal zoveel testosteron aan als een gemiddelde vrouw.
'Het besluit houdt me niet tegen'
Dat is niet eerlijk ten opzichte van atletes met 'normale' waarden, vindt de IAAF. Die stelde op 1 november 2018 de regel in dat atletes als Semenya hun waarden omlaag moeten brengen met medicatie, als zij op topniveau willen blijven meedoen bij de vrouwen. Het CAS heeft die regel van de IAAF dus goedgekeurd. Semenya heeft dertig dagen de tijd om in beroep te gaan.
"Ik weet dat de reglementen van de IAAF altijd specifiek voor mij bedoeld zijn geweest", reageert Sementa in een verklaring. "Al tien jaar lang probeert de IAAF me af te stoppen, maar dat heeft me alleen maar sterker gemaakt. Het besluit van het CAS gaat me niet tegenhouden. Ik zal opnieuw overwinnen en doorgaan met het inspireren van jonge vrouwen en atleten over de hele wereld."
De IAAF wilde de regel naast de 400 en 800 meter ook laten gelden voor de 1.500 meter, maar het CAS oordeelde dat er onvoldoende bewijs was dat vrouwen met hyperandrogenisme op die afstand een voordeel hebben.
Dat zou betekenen dat Semenya deel kan nemen aan de komende WK in Doha zonder medicamenten te nemen. De Zuid-Afrikaanse won op de laatste wereldkampioenschappen, in 2017 in Londen, brons op de 1.500 meter.
Waar draaide het precies om?
De zaak-Semenya is ingewikkeld en ligt gevoelig. De reikwijdte ervan is groot; ook andere internationale sportbonden volgen de zaak op de voet, evenals het Internationaal Olympisch Comité (IOC) dat duidelijke regels met het oog op de Spelen van Tokio in 2020 wil invoeren.
Al jarenlang probeert de IAAF een oplossing te vinden voor het vraagstuk hyperandrogenisme, een hormonale afwijking waarbij een vrouw te veel androgenen aanmaakt. Dat kan leiden tot een te hoge testosteronspiegel. Door de spierversterkende werking ervan zou Semenya veel voordeel hebben ten opzichte van haar concurrentes.
Onderzoekers concludeerden dat hyperandrogene atletes in bepaalde atletiekdisciplines 1,8 tot 4,5 procent beter presteren dan concurrentes met een normale testosteronspiegel. Onder meer op de 400 meter en 800 meter zou er volgens de onderzoekers, die in opdracht van de IAAF werkten, voordeel optreden.
Semenya is al sinds haar opmerkelijke entree bij de WK in Berlijn in 2009, waar ze als 18-jarige praktisch uit het niets de wereldtitel op de 800 meter veroverde, aanleiding voor heftige discussies.
Ze is aanmerkelijk groter dan haar concurrentes en ook veel gespierder. Haar voorkomen doet denken aan een man. Al in 2009 werd daarom de vraag opgeworpen of ze wel een vrouw was. Na een omstreden seksetest en elf maanden wachten, kwam het oordeel: ze ís een vrouw. Semenya kreeg wel te horen dat ze een te hoge testosteronwaarde had en dat ze die naar beneden moest brengen.
Medicijnen
Ze slikte vervolgens medicijnen en ging daardoor langzamer lopen. In 2015 stapte Semenya echter naar het CAS. Ze won die zaak, waardoor ze geen medicijnen meer hoefde te slikken. Tot ongenoegen van de IAAF, die extra onderzoeken liet uitvoeren en een nieuwe regel invoerde die atletes als Semenya alsnog zou verplichten medicamenten te slikken om het testosterongehalte omlaag te brengen.
Semenya stapte daarop opnieuw naar het CAS en onder zware druk van internationale instanties ging de IAAF over tot uitstel van de regel tot het CAS een uitspraak had gedaan in de kwestie. Dat deed het internationaal sporttribunaal vandaag.
