AKP van Erdogan niet langer immuun voor crises, toont Turkse verkiezingsuitslag
Over de uitslag van de burgemeestersverkiezingen in Turkije wordt hier en daar nog getwist, maar het lijkt er steeds meer op dat voor het eerst in jaren de heersende AKP van president Erdogan een gevoelige verkiezingsnederlaag heeft geleden.
Eerder wist de partij grote crises moeiteloos te overleven: de couppoging in 2016, de vluchtelingencrisis die in Turkije veel zwaarder werd gevoeld dan in Europa en de burgeroorlog in Zuidoost-Turkije. Steeds bleef de regerende partij winnen. "Alsof ze immuun waren voor tegenslagen", zegt NOS-correspondent Lucas Waagmeester.
Tel daar de economische voorspoed bij op: 17 jaar lang beleefde Turkije gouden tijden. De groeicijfers waren enorm, de werkloosheid laag. De middenklasse groeide en die kreeg meer te besteden.
"De AKP was er steeds snel bij om erbij te vertellen dat de economische voorspoed kwam door hun beleid. Maar daar is in het afgelopen jaar verandering in gekomen: Turkije zit nu in een crisis die de AKP nog nooit heeft beleefd", zegt Waagmeester.
Pijn bij Erdogan-aanhangers
Die crisis is er eentje waar de rest van de wereld ook zijn portie van heeft gehad: een economische crisis. "Afgelopen jaar stortte het hier in elkaar. Turkije beleeft een valutacrisis, met een enorme waardedaling ten opzicht van de dollar en euro. Veel bedrijven hebben daar last van. Ook burgers worden geraakt: voor bijvoorbeeld groente en fruit moet 30 procent meer betaald worden."
Dat laatste doet vooral pijn bij de lage middenklasse en zij zijn de voornaamste kiezers van de AKP. Voor president Erdogan de taak het tij te keren en daarvoor maakt hij gebruik van zijn traditionele strategie: zelf als redder optreden en iemand anders de schuld geven van de problemen, zegt Waagmeester.
De economische neergang is volgens Erdogan de schuld van 'voedsel-terroristen' die de hoge prijzen veroorzaken. Het Westen is intussen met een gecoördineerde aanval bezig om Turkije kapot te maken, aldus de president. "Erdogan voert zijn eigen economische beleid, dat werkt niet goed en daar wordt hij nu voor afgestraft."
De AKP lijkt vooral te hebben verloren in de regio's langs de kust, ten koste van oppositiepartij CHP. Wat vooral pijn doet zijn de regio's Istanbul en Ankara: ook daar lijkt het erop dat CHP de winnaar is. In Istanbul zou dat betekenen dat oud-premier Binali Yildirim, een vertrouweling van Erdogan, het moet afleggen tegen CHP-kandidaat Ekrem Imamoglu.
"David tegen Goliath", noemt correspondent Waagmeester de burgemeestersstrijd in Istanbul. Want waar de AKP-kandidaat een politiek zwaargewicht met grote bekendheid is, daar is de CHP-kandidaat slechts burgemeester van een stadsdeel.
De overwinning van CHP is extra bijzonder als je weet dat de AKP zowat alle media in handen heeft en de president inzet tijdens de verkiezingscampagne. De CHP moet het stellen zonder al die troeven. Toch zijn veel kiezers dus overgestapt: volgens persdienst Anadolu krijgt CHP in heel Turkije 30 procent van de stemmen. De AKP heeft wel nog steeds een comfortabele voorsprong met 44 procent.
De AKP van president Erdogan zal ondanks gevoelig verlies ook na de lokale verkiezingen de grootste partij blijven in Turkije. Zonder vervroegde verkiezingen zijn Erdogan en zijn partij sowieso tot 2023 aan de macht.
"Deze uitslag is vooral een duidelijk signaal dat de economie ook voor de AKP een uitdaging kan zijn", zegt Waagmeester. "Eerdere problemen heeft president Erdogan altijd weggeschreeuwd, maar dat slaat nu niet meer aan, zijn traditionele strategie om zich op te werpen als redder werkt niet bij de economische problemen."
