Forum grote winnaar verkiezingen #PS19, blijft VVD net voor

Zo verliep de uitslagenavond

Topdrukte op Bonaire

De stembureaus op Bonaire gaan bijna dicht en dikke rijen kiezers staan nog buiten de stemlokalen te wachten om hun stem uit te brengen, meldt NOS-correspondent Dick Drayer. Iedereen die voor sluitingstijd aansluit mag nog stemmen, kom je later aan dan heb je pech.

Reden voor de enorme drukte in de laatste twee uur is het feit dat Bonairianen tot nog toe altijd een halve dag vrij kregen om hun stem uit te komen brengen. Maar dat is sinds deze verkiezing niet meer het geval. Stemmen doe je in je eigen tijd. Wel, daar hebben veel mensen geen rekening mee gehouden, en is het topdrukte bij veel stembureau's.

ANP: Forum grootste partij

Forum voor Democratie heeft bij de Provinciale Statenverkiezingen de meeste stemmen gekregen, blijkt uit de voorlopige prognose van ANP. De VVD werd tweede. Voor beide partijen betekent dat 12 zetels in de Eerste Kamer. Nieuwkomer Forum evenaart daarmee in een keer de VVD, die 1 zetel moet inleveren.

GroenLinks bijna verdubbeld in Utrecht

In Utrecht is GroenLinks veruit de grootste partij geworden. De partij behaalde 27,8 procent van de stemmen voor de Provinciale Staten - bijna het dubbele van vier jaar geleden, toen was dat 14,6 procent.

Forum voor Democratie behaalde in Utrecht 6,8 procent van de stemmen. SP daalde van 9,5 procent vier jaar geleden naar 3,7 procent bij de deze verkiezingen. Ook D66 incasseerde verlies: van 25,6 procent tot 14,5 procent.

SP verliest fors in Middelburg

Forum wint in Rotterdam

Forum voor Democratie heeft ook in Rotterdam de meeste stemmen gekregen. De nieuwkomer behaalde 15,7 procent van de stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen. VVD werd tweede met 12,8 procent, een verlies van 1,5 procentpunt.

GroenLinks wint ook fors en is nu de derde partij in Rotterdam: 12,2 procent van de stemmen tegen 6,5 procent vier jaar geleden. De opkomst in Rotterdam was een stuk hoger dan in 2015. Toen kwam 35,1 procent van de stemgerechtigden naar de stembus. Nu was dat 44,9 procent.

SP in Oss nog wel de grootste

De SP heeft bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in Oss de meeste stemmen gekregen. De partij van Lilian Marijnissen, die in de Brabantse stad woont, verloor wel flink. Vier jaar geleden kreeg de SP 24,8 procent van de stemmen en nu 17,6.

Forum voor Democratie volgt op de tweede plaats in Oss met 15,1 procent, kort daarna gevolgd door de VVD met 14,5.

Baudet: 'We willen echt iets veranderen'

Thierry Baudet van Forum voor Democratie zegt dat zijn partij openstaat om in gesprek te gaan "met iedereen". Maar zijn inzet is nog altijd om nieuwe Tweede Kamerverkiezingen af te dwingen.

"Ik denk dat Forum de aangewezen partij is om maximaal druk te zetten en om dingen te realiseren. We willen écht iets veranderen."

De eindbalans van Xander van der Wulp

GroenLinks grootste in Haarlem

GroenLinks is in Haarlem veruit de grootste partij geworden. Bijna 20 procent van de Haarlemmers stemde op de partij, een ruime verdubbeling ten opzichte van de provinciale verkiezingen van 2015. D66, PvdA en VVD volgen op ruime afstand met elk circa 12 procent van de stemmen. Forum voor Democratie heeft in Haarlem ruim 11 procent van de stemmen behaald.

Een overzicht van de verkiezingsuitslag vind je op deze pagina.

Tv-uitzending afgelopen

De verkiezingsavond op tv is zojuist afgelopen. In dit liveblog gaan we door met nieuws, uitslagen en reacties.

Marijnissen (SP): zwaar verlies

Het verlies van de SP bij de verkiezingen voor de Provinciale Statenverkiezingen kwam voor partijleider Lilian Marijnissen niet als een grote verrassing. "We hadden het enigszins ingecalculeerd. Dat neemt niet weg dat we hier liever met een beter resultaat op het podium hadden gestaan", zei ze in Den Haag.

Volgens de exitpolls gaat de SP terug van 9 naar 4 zetels in de Eerste Kamer. "Er is geen eenduidig antwoord voor dit zware verlies", aldus Marijnissen.

Baudets speech van 21 minuten

Forum snoept vooral stemmers van PVV

De grote winst van Forum voor Democratie tijdens de verkiezingen voor Provinciale Staten gaat vooral ten koste van de PVV. Dertig procent van de Forum-kiezers stemde tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 nog op de partij van Geert Wilders, blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.

Rutte: Forum is de grote winnaar

Premier Rutte vindt het jammer dat hij niet gewonnen heeft, maar is trots dat zijn partij weer de grootste is geworden bij de Provinciale Staten. Dat zegt in een reactie tegen de NOS op de voorlopige uitslagen. Ook feliciteert hij Baudet. "Forum voor Democratie is de grote winnaar van vanavond."

De VVD'er hoopt dat Forum zijn zetels in de Eerste Kamer constructief gaat gebruiken. "Hun winst betekent dat deze partij kan laten zien of ze bereid zijn het bestuur van het land van een brede basis te voorzien."

GroenLinks grootste in Amsterdam

GroenLinks is met afstand de grootste partij geworden in Amsterdam. Dat bleek na het tellen van 89 procent van de stemmen. De partij kreeg bijna 24 procent van de stemmen. D66 werd tweede met 13,5 procent, blijkt uit gegevens van de ANP Verkiezingsdienst. De PvdA staat derde met 11,3 procent.

Op deze pagina vind je de resultaten in jouw gemeente of provincie.

Baudet: land heeft ons nodig

"De uil van Minerva spreidt zijn vleugels bij het invallen van de schemering." Met die woorden begint Thierry Baudet zijn speech voor Forum voor Democratie-aanhangers in Zeist, verwijzend naar een symbool van kennis en wijsheid in de Romeinse mythologie.

De FvD-leider hekelt in de minuten daarna het beleid van het huidige kabinet. Hij noemt premier Rutte onder meer een economisch onbenul en spreekt van klimaathekserij. Baudet zegt dat met de overwinning van zijn partij de "arrogantie en stupiditeit" van de zittende bestuurders is afgestraft. Zijn aanhangers scanderen tussendoor "Thierry, Thierry, Thierry!".

"Wij zijn naar het front geroepen omdat het moet, omdat het land ons nodig heeft", zegt Baudet. "Vandaag hebben we gekozen om weer te strijden. Als ik terugkijk op de laatste drie jaar, dan is dat het mooiste wat we hebben bereikt. Die zin om er weer voor te gaan, het geloof in de toekomst."

Aanslag weinig invloed op stemgedrag in Utrecht

De aanslag in Utrecht lijkt weinig invloed te hebben gehad op het stemgedrag voor de Provinciale Statenverkiezingen. Driekwart van de kiezers zegt dat het niet heeft bijgedragen aan het uitbrengen van hun stem, blijkt uit representatief onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS.

GroenLinks in Hilversum

GroenLinks heeft in Hilversum een grote slag geslagen. De partij kreeg 15,2 procent van de stemmen, tegen 6 procent vier jaar geleden.

De VVD bleef de grootste partij, met 16,5 procent - dat was eerder 19 procent. D66 heeft 12,7 procent, dat was 16,9 procent. Nieuwkomer Forum voor Democratie (FVD) kreeg 12,6 procent van de kiezers achter zich. De PVV zakte naar 5,3 procent, van 9,6 procent.

De hele speech van Klaver:

Klaver: het voelt vreemd om hier te staan

Jesse Klaver (GroenLinks) sprak zojuist zijn aanhang toe in Utrecht. Hij stond niet alleen stil bij de winst van zijn partij in exitpolls, maar ook bij de aanslag van afgelopen maandag.

"Het voelt vreemd om hier te zijn. Nog maar twee dagen geleden waren mensen getuigen van een verschrikkelijke daad. En het voelt raar om dan hier in een feestzaal te staan, waar we uitgelaten zijn vanwege de verkiezingen. Maar tegelijkertijd voelt het ook ontzettend goed, omdat we de democratie moeten vieren."

'Totale versnippering'

Josse de Voogd is verkiezingsgeograaf en ziet dat kiezers van Forum voor Democratie meer in Zuid-Holland wonen dan Limburg. "Ze komen uit gemeenten met relatief veel tuinders, uit ondernemersgemeenten."

Wat Rutte zegt na zijn 'Sweet Caroline'-opkomst

Rutte: VVD weer de grootste partij

Premier Rutte kwam zojuist op met op de achtergrond het nummer Sweet Caroline. En dat is niet de enige verwijzing van de VVD'er naar zijn blackout van gisteravond tijdens het slotdebat. "Ook namens Caroliene, hartelijk welkom." Caroliene is zijn politiek adviseur, waar hij gisteren om riep toen hij het even kwijt was.

Na het grapje begint Rutte aan zijn officiële reactie: "Het ziet ernaar uit dat de VVD voor de derde keer op een rij de grootste partij van Nederland is geworden bij de Provinciale Staten." Ook feliciteerde Rutte de winnaars, zoals Forum voor Democratie en GroenLinks.

Als laatste moest de premier concluderen "dat de coalitie zijn meerderheid niet gaat vasthouden in de Eerste Kamer."

Segers: fantastisch nieuws

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers is blij met de eerste uitslagen en de exitpoll van het aantal Eerste Kamerzetels voor zijn partij. In die Ipsos-exitpoll stijgt de ChristenUnie daar van 3 naar 4 zetels. "Fantastisch nieuws", zegt Segers.

Hij zegt dat de ChristenUnie "nooit is opgehouden om ons hart te laten spreken". Segers heeft ook een boodschap voor de partijen die veel zetels lijken te hebben gewonnen: "Er is vanuit de ChristenUnie altijd een uitgestoken hand geweest naar links en naar rechts. Mijn oproep aan alle partijen is: doe mee."

Duimpje omhoog van Thierry Baudet

Ipsos: verschuiving binnen rechts

Hoewel het nog te vroeg is om definitieve conclusies te trekken, is één ding al zeker: nieuwkomer Forum voor Democratie doet het goed. Maar wie zijn de Forum-stemmers? Volgens onderzoeksbureau Ipsos is er geen sprake van een 'ruk naar rechts', maar gaat het om een verschuiving binnen rechts.

Ongeveer 20 procent van alle FvD-stemmers stemde ook bij de Tweede Kamerverkiezingen op deze partij volgens Ipsos. Forum wint ook bij kiezers die in 2017 nog PVV (30 procent), VVD (16 procent) en CDA (10 procent) stemden. Daarmee stemde dus ongeveer driekwart van de huidge FvD-stemmers in 2017 al rechts.

Hiddema (Forum): ik word er een beetje stil van

Forum voor Democratie is opgetogen over de voorlopige verkiezingsuitslagen. Tweede Kamerlid Hiddema sprak over "een nieuwe lente en een nieuw geluid". "Wat een dag", voegde hij eraan toe. Volgens Hiddema heeft zijn partij "sans gène" campagne gevoerd op inhoud en is Forum nooit gevlucht naar "makkelijke weggetjes". Dat andere partijen meer de nadruk hebben gelegd op verbinding noemde Hiddema een trucje.

Hoe krijg je een meerderheid in de Eerste Kamer?

Wilders: complimenten aan Baudet

Zo stemde Schiermonnikoog

'Voor CDA zijn de uitslagen slechter dan de vorige keer'

CDA gaat in de exitpolls van 12 naar 8 zetels in de Eerste Kamer.

Jorritsma: verlies is teleurstellend

VVD-Eerste Kamer-lijsttrekker Jorritsma vindt het teleurstellend dat haar partij heeft verloren, maar volgens haar valt het verlies nog mee. Dat zei ze in een eerste reactie op de exitpoll. Over de winst van Forum voor Democratie zei ze: "Blijkbaar zien mensen er iets in."

Jetten: we zetten een stapje terug

"Eerlijk is eerlijk, we zetten een stapje terug", reageert Jetten (D66) op de exitpolls. Daarin gaat D66 van 10 naar 7 zetels in de Eerste Kamer. De coalitie lijkt de meerderheid in senaat kwijt te raken.

"We moeten kijken hoe we het kabinet in beide Kamers aan een meerderheid kunnen helpen. Tegelijkertijd hadden we een paar maanden geleden niet verwacht dat D66 vanavond zo'n goede exitpoll bij de Eerste Kamer zou hebben."

Wilders feliciteert Forum, Nanninga is trots

"Complimenten aan Baudet", zegt Wilders (PVV) in een eerste reactie op de prognose voor de zetelverdeling in de Eerste Kamer. Hij vindt dat Forum voor Democratie een "geweldig resultaat" heeft behaald. In de exitpolls staat nieuwkomer Forum op 10 zetels.

"Wij gaan van 9 naar 6 zetels, dat is teleurstellend", zegt Wilders over de voorlopige prognose. De PVV-leider noemt het een "beperkt verlies".

Annabel Nanninga (Forum) heeft zojuist ook gereageerd. Zij is "ongelofelijk trotst" op wat haar partij vanavond lijkt te gaan bereiken:

Kuzu (Denk) blij met exitpoll Zuid-Holland

Bekendmaking exitpolls Gelderland

Exitpoll: coalitie verliest meerderheid in senaat

Het ziet ernaar uit dat de coalitie zijn meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt. Volgens de exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos zakken de regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie in de senaat samen van 38 naar nog maar 31 zetels. De VVD daalt van 13 naar 12, D66 van 10 naar 7, het CDA van 12 naar 8 en de ChristenUnie stijgt van 3 naar 4.

Forum voor Democratie zit nu nog niet in de senaat, maar volgens de exitpoll komt Forum binnen met 10 zetels. Verder is er ook winst voor GroenLinks, Partij voor de Dieren, 50Plus en Denk. PVV en vooral SP verliezen fors.

Om te benadrukken: het gaat om een voorlopige prognose. Er is een foutmarge van een zetel.

Gelderland 'too close to call'

Forum-lijsttrekker Zuid-Holland blij met resultaat

Exitpoll: GL en Forum op zetelwinst in Gelderland

Volgens de exitpolls van Ipsos boeken GroenLinks en Forum voor Democratie de grootste zetelwinst in Gelderland. GroenLinks gaat vooralsnog van 3 naar 6 zetels. Nieuwkomer Forum komt op 7 zetels te staan.

Het resultaat van de exitpoll is een indicatie van de verkiezingsuitslag. Er geldt een foutmarge van 1 zetel.

Schiermonnikoog klaar met tellen

De gemeente Schiermonnikoog heeft om 21.22 uur als eerste de uitslag van de doorgegeven van de Provinciale Statenverkiezingen. De opkomst was 69 procent, vier jaar geleden was dat nog 56,7 procent.

De PvdA is er de grootste partij geworden. De partij kreeg 18,2 procent van de stemmen. De VVD werd tweede met 13,1 procent. Forum voor Democratie kreeg 11,6 procent van de kiezers achter zich.

'Bedenkelijke gezichten bij Denk'

Nieuwkomer Denk staat in de voorlopige prognose van Zuid-Holland op 2 zetels. Maar in Noord-Brabant vooralsnog op geen zetels in de Provinciale Staten, volgens de Ipsos-prognose.

GroenLinks: mooi resultaat

De partij zegt "heel erg tevreden" te zijn met de mogelijke stijging van 3 naar 5 zetels in de provinciale Staten van Zuid-Holland. De vicefractievoorzitter van GroenLinks Buitenweg benadrukt in een eerste reactie dat het om een eerste exitpoll gaat.

"De avond is nog jong, maar dit is een mooi resultaat." De partij hoopt op een grote verkiezingswinst en op een verdubbeling van het aantal zetels in de Eerste Kamer, van 4 naar 8 zetels.

Exitpoll: VVD nipt grootste in Noord-Brabant

Ook in Noord-Brabant doet Forum voor Democratie goede zaken volgens de exitpolls van Ipsos. De nieuwkomer zou uitkomen op 8 zetels. VVD blijft in de prognose wel nipt de grootste met 10 zetels. Het SP verliest 4 zetels en komt op 5 zetels te staan.

Ook hier geldt: het resultaat van de exitpoll is een indicatie van de verkiezingsuitslag voor de Provinciale Staten.

Vreugde bij Forum voor Democratie

Bekendmaking exitpolls in Zuid-Holland

Tekort aan stembiljetten in Rotterdam

De gemeente Rotterdam schat dat er bij zo'n tien stembureaus te weinig stembiljetten zijn. Momenteel worden de stemlokalen bijgevuld. "Om 21.00 uur sluiten we niet de stembureaus maar de wachtrijen. Wie om 21.00 uur nog in de rij staat, kan dus gewoon stemmen", zegt een woordvoerder. "Er mogen dan alleen geen nieuwe mensen meer aansluiten."

Exitpoll: FvD grootste in Zuid-Holland

Volgens de exitpolls van Ipsos wordt nieuwkomer Forum voor Democratie in Zuid-Holland de grootste partij met 10 zetels. De VVD komt uit op 9 zetels, een minder dan bij de provinciale verkiezingen van vier jaar geleden.

Het resultaat van de exitpoll is een indicatie van de verkiezingsuitslag. Er geldt een foutmarge van 1 zetel.

NOS-uitslagenavond in volle gang

Op NPO 1 kun je live meekijken naar de uitslagen van de verkiezingen voor de Provinciale Staten én de waterschappen. Winfried Baijens presenteert de uitzending vanuit het Gelderse provinciehuis in Arnhem en Dionne Stax brengt de uitslagen.

Het is ook te zien in de livestream op NOS.nl en in de app.

NPO Radio 1 is er ook klaar voor

Opkomst iets hoger

De stembureaus sluiten overal in Nederland om 21.00 uur. De opkomst lijkt vooralsnog iets hoger te worden dan bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen. Begin van de avond was de opkomst 4 procentpunt hoger dan op hetzelfde tijdstip in 2015, meldt Ipsos. Het uiteindelijke opkomstpercentage was de vorige keer bijna 48 procent.

In totaal worden er 570 Statenzetels verdeeld. De Statenleden kiezen vervolgens op 27 mei wie er in de Eerste Kamer komen. Voor meer informatie hoe dat precies werkt, bekijk onze uitlegvideo of lees het artikel.

Teruglezen: zo verliep verkiezingsdag