Kamer kritisch over 'ondemocratische' brexit-noodwet
Als er een no-deal-brexit komt, moeten ministers tijdelijk de mogelijkheid krijgen om snel, op eigen houtje wetten aan te passen of in te trekken. Dat wil minister Blok regelen met een noodwet, die hij vanmiddag verdedigt in de Tweede Kamer. Daar klinkt luide kritiek: het voorstel van Blok, waarin ministers meer macht krijgen, zou antidemocratisch zijn.
Een brexit zonder afspraken met de Europese Unie "kan ingrijpende consequenties hebben voor het personen- en goederenverkeer", zei minister Blok eerder. Hij heeft een aantal dingen dat bij wet kan worden geregeld al voorzien en met zoveel woorden in zijn voorstel opgenomen.
Zo wil minister Blok dat mensen met een Brits rijbewijs daar in Nederland langer mee mogen blijven rijden dan met een 'gewoon' niet-EU-rijbewijs (namelijk vijftien maanden na de brexit in plaats van de vijftien jaar die nu voor EU-landen geldt). Ook wil hij de periode verlengen waarin mensen die in Groot-Brittannië wonen volgens de EU-regels nog recht hebben op bijvoorbeeld kinderbijslag of een arbeidsongeschiktheidsuitkering.
Maar er zullen na de brexit ook onvoorziene dingen gebeuren die het personen- en goederenvervoer belemmeren, tenzij het kabinet gemakkelijk een wet kan veranderen. De unknown unknowns, zoals ze bij Buitenlandse Zaken zeggen. Daarvoor is er artikel 10 van het wetsvoorstel van minister Blok. Dat geeft ministers tot een jaar na de brexit de mogelijkheid om naar eigen goeddunken in te grijpen, zonder de tijdrovende bemoeienis van Tweede en Eerste Kamer vooraf.
'Zeer ongebruikelijk'
Een groot deel van de Tweede Kamer ziet de noodzaak van een noodwet bij een no-deal-brexit in, maar wil niet dat bewindslieden zulke ruime bevoegdheden krijgen. Ook de Raad van State is kritisch. Het adviesorgaan van de regering noemt het "zeer ongebruikelijk" en "zeer onwenselijk" om een minister zoveel macht te geven.
In een hoorzitting in de Tweede Kamer noemde hoogleraar staatsrecht Wim Voermans het ongrondwettelijk om wetten pas achteraf door het parlement te laten toetsen. "Er wordt hier een machtiging afgegeven om af te wijken van wettelijke regels. Een machtiging die zijn gelijke niet kent in Europa en die strijdig is met al onze constitutionele regels." Hij wil dat artikel 10 helemaal wordt geschrapt.
Blok heeft naar aanleiding van de kritiek al wel wat aanpassingen gedaan. Zo moet een noodmaatregel, als het kabinet die zonder toedoen van de Tweede en Eerste Kamer heeft genomen, wat hem betreft binnen acht weken alsnog worden ingediend bij de Tweede Kamer. En als er in het parlement onvoldoende steun voor blijkt te zijn, dan wordt het besluit "onverwijld" weer ongedaan gemaakt.
'Buitenspel'
Maar een ruime Kamermeerderheid zal vandaag duidelijk maken dat het parlement nog steeds te veel buitenspel staat. Ook de regeringspartijen D66 en CDA zijn nog lang niet overtuigd. Zij vinden bijvoorbeeld dat de noodmaatregelen binnen tien weken moeten zijn ingediend én goedgekeurd door de Tweede Kamer en dat ze anders moeten vervallen. Ook willen de twee coalitiepartijen dat de noodwet niet voor een jaar, maar voor een half jaar moet gaan gelden.
De verdediging van de minister zal iets worden in de trant van: we hopen dat we artikel 10 niet nodig hebben, alles is erop gericht om dat te voorkomen. Blok zal erop wijzen dat bij zaken die niemand heeft zien aankomen, het belangrijk is om nog een soort 'uiterste noodrem' achter de hand te hebben.
