De verse jus d'orange van groenteboer Frans van de Polder uit Rotterdam is niet duurder geworden na de btw-verhoging. "Ik kan onmogelijk ineens van 4,95 euro naar 5,15 euro gaan. Ik wil mijn klanten behouden, dus houden we heel veel artikelen op dezelfde prijs. Dus dat betekent gewoon dat we creatiever moet inkopen."
Vanaf 1 januari moet er 3 procentpunt meer btw betaald worden over voedingsmiddelen. Daardoor zijn veel producten, ook bijvoorbeeld groenten en fruit, iets duurder geworden.
Een vrouwelijke klant van Van de Polder heeft al veel van het prijsverschil gemerkt in de supermarkt, maar is niet van plan minder groente of fruit te kopen. "Absoluut niet, maar ik vind het geen goede maatregel: ik vind niet dat je moet blijven plukken bij particulieren, je mag ook andere mensen aanpakken die iets meer verdienen. Voor sommige mensen zullen groente en fruit nu te duur worden."
En dat is niet de bedoeling, vindt Van de Polder. "Ze moeten groente en fruit juist goedkoper houden. In het nationale preventieakkoord heeft de overheid juist afgesproken deze dingen te stimuleren en absoluut niet duurder te maken."
Pizza Hawaï
Waarom worden gezonde producten niet met minder btw geprijsd dan ongezonde producten? Die vraag heeft staatssecretaris Menno Snel van Financiën al vaker moeten beantwoorden. "Het is logisch om een stimulans te geven aan gezond eten. Alleen de btw is daar niet heel geschikt voor. Alleen al het afbakenen is lastig: wat is precies groente en vlees? Bijvoorbeeld een pizza Hawaï met ham en ananas: is dat dan gezond?"
Het is een bewuste keuze van de overheid om de belasting op loon te verlagen en de kosten om te consumeren omhoog te doen. Snel: "Per saldo hopen we dat de verlaging op de inkomstenbelasting meer waard is dan wat je meer moet betalen. Bijvoorbeeld aan je energierekening, want die gaat ook omhoog. Maar ook bijvoorbeeld aan producten die we op de markt moeten kopen."
Groenteboeren zouden graag zien dat op hun producten helemaal geen btw wordt berekend. Maar volgens Snel is het niet mogelijk om daar geen belasting op te heffen: "Er zijn Europese regels die ons dwingen om op bepaalde categorieën altijd belasting te heffen."
Nederlanders eten veel te weinig groente en fruit.
Hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell zou wel voorstander zijn van zo'n nultarief. "Nederlanders eten veel te weinig groente en fruit. Het is relatief duur. Je zou eigenlijk juist stimulerende maatregelen moeten nemen om het aantrekkelijker te maken voor mensen met een laag inkomen."
Gezond eten wordt duurder, maar tegelijkertijd wordt ongezond eten steeds goedkoper. "Dat had je kunnen compenseren door het invoeren van verschillende accijnzen en subsidies. Bijvoorbeeld de extra inkomsten die je krijgt door het duurder maken van suikerhoudende dranken, kun je gebruiken door subsidie te geven op groente en fruit."
Een gemiste kans volgens Seidell, maar het is nog niet te laat. "Zeker, dit kunnen we alsnog invoeren. Die btw-verhoging stond in het regeerakkoord. Daar kun je niets meer aan veranderen. Maar die differentiatie in prijzen, met subsidies en accijnzen, daar kun je wel wat aan doen."
