Repatriëring Rohingya naar Myanmar mislukt: 'Ze zijn doodsbang'

De repatriëring van de eerste groep naar Bangladesh gevluchte Rohingya is mislukt. Het was de bedoeling dat zo'n 2000 van de ruim 700.000 vluchtelingen vandaag zou terugkeren naar Myanmar. Dat was zo afgesproken tussen de beide landen. Maar de Rohingya willen helemaal niet terug. Ze zijn bang dat ze vermoord zullen worden in Myanmar.

Volgens NOS-correspondent Michel Maas stuurde Bangladesh vanochtend militairen en zelfs elite-troepen het kamp in waar de Rohingya zaten die moesten vertrekken.

'Niemand gevonden die terug wil'

"Maar toen bleek eigenlijk al meteen hoe moeilijk het zou gaan worden", zei hij in Nieuws en Co op NPO Radio 1. "Want tientallen van die mensen waren er al niet eens meer. Die zijn ondergedoken want die willen niet terug. Honderden andere mensen begonnen te protesteren tegen een onvrijwillige uitzetting uit Bangladesh."

Die protesten namen volgens Maas steeds verder toe in hevigheid en Bangladesh zei toen al vrij snel dat ze alleen mensen zouden terugsturen die vrijwillig wilden vertrekken. Dat was ook een voorwaarde van de Verenigde Naties. Aan het eind van de dag maakte Bangladesh bekend dat er niemand was gevonden die vrijwillig naar Myanmar wilde vertrekken en dat er vandaag dus ook niemand naar Myanmar was gestuurd.

"Ze willen niet terug omdat ze doodsbang zijn", zegt Maas. "Deze mensen zijn vorig jaar weggevlucht voor massamoorden, massaverkrachtingen, brandstichtingen en die zouden nu terug moeten en zich moeten overleveren aan dezelfde militairen die dat hebben gedaan. Er is geen enkele garantie voor hun veiligheid."

"Als ze teruggaan komen ze terecht in kampen, bewaakt door die militairen, en ze krijgen geen staatsburgerschap, ze krijgen geen garanties voor hun veiligheid. Ze krijgen eigenlijk helemaal niks en ze hebben geen idee waar ze terechtkomen."

Concentratiekampen

De vraag is ook of er wel iets is om naar terug te keren want veel Rohingya-dorpen zijn verwoest en hun landbouwgrond is door de regering aan andere (boeddhistische) boeren gegeven. Ook komen ze niet in aanmerking voor een staatsburgerschap. Ze kunnen alleen een National Verification Card krijgen waarmee ze binnen Myanmar kunnen reizen. Maar de Rohingya weigeren die kaart omdat die hen in feite tot buitenlanders bestempelt.

De Rohingya zijn ook bang dat de tijdelijke transitkampen die in Myanmar voor hun terugkeer zijn opgezet uiteindelijk concentratiekampen zullen blijken te zijn. Kampen waar ze nooit meer uit kunnen, net als in 2012 gebeurde na een legeractie in Myanmar.

'Mensonwaardig'

Voor Bangladesh vormen de 700.000 Rohingya-vluchtelingen een groot probleem. Het armlastige land ving de vluchtelingen zo goed mogelijk op, maar de toestroom was zo groot dat de kampen niet toereikend om zoveel mensen onder te brengen. Minister Kaag bezocht vorige week het grootste kamp en noemde de leefomstandigheden daar "mensonwaardig".

"Die mensen zitten er nu een jaar en uiteindelijk zal Bangladesh daar iets mee moeten", zegt Michel Maas. "Volgende maand zijn er verkiezingen in Bangladesh en alleen al de terugkeer van een paar honderd Rohingya zou in ieder geval een gebaar zijn waarmee ze bij die verkiezingen aan kunnen komen. Dan kunnen ze zeggen dat ze bezig zijn het probleem op te lossen."

Keurig kamp

En ook Myanmar heeft zo zijn redenen om mee te werken aan de terugkeer van de Rohingya. "Die willen er goed uitzien in het buitenland", zegt Maas. "Die zeggen: als er Rohingya terug willen komen naar Myanmar dan zijn ze van harte welkom. We stoppen ze hier in een keurig kamp en je zult zien, er is hier niks aan de hand het is hier allemaal in orde."

De Verenigde Naties is blij dat er niemand gedwongen is teruggestuurd. "We willen de repatriëring van de Rohingya, maar die moet vrijwillig zijn, veilig en goed geregeld", zegt een woordvoerder. De organisatie denkt dat de tijd er nu nog niet rijp voor is. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch onderschrijft dat. "Niets dat de regering van Myanmar heeft gezegd of gedaan wijst erop dat de Rohingya veilig zullen zijn na hun terugkeer."

Of Bangladesh morgen opnieuw gaat proberen om Rohingya naar Myanmar te sturen is nog niet bekend.