Een talkshowgast zegt tegenwoordig gewoon: 'Ik wil géén gedonder'
Het wordt de grootste tv-rel van het jaar genoemd, afgelopen vrijdagavond in RTL Late Night. Presentator Twan Huys wilde dat 'blokkeerfries' Jenny Douwes in debat ging met Zwarte-Piet-tegenstander Jerry Afriyie. Tot ongenoegen van Douwes. Zij stelde dat er met haar van tevoren was afgesproken dat er géén debat zou plaatsvinden, anders was ze niet gekomen.
Zo gebeurde het dat de afspraken die normaal gesproken achter de schermen van een talkshow worden gemaakt, nu live bediscussieerd werden op tv. Over wat er precies was afgesproken, daar hebben de partijen een andere lezing over.
Toch is het maken van afspraken helemaal niet gek bij praatprogramma's op tv. Een inkijkje in de wereld achter de schermen van talkshows.
Het is niet voor niets dat er door gasten deals worden gemaakt, want een afgang op nationale televisie ligt al snel op de loer. Wie aanschuift bij een talkshow heeft vaak wat te verkopen, maar ook veel te verliezen.
De vrees voor een afgang is niet gek, stelt tv-recensent Arjen Fortuin van NRC Handelsblad. Het is namelijk een ongeschreven wet dat een heftige confrontatie geldt als goede televisie. "Opwinding en ruzie werkt, dat weten de redacties als geen ander. Tegelijkertijd is iedereen die langskomt in zo'n talkshow daarvoor beducht. Wie heeft er nu zin in een potje ruzie, live op tv? Daarom stellen mensen eisen."
Peter Kee weet dat als geen ander. Hij werkt inmiddels 12,5 jaar voor eerst Pauw en Witteman en nu Pauw als politiek redacteur. Ook schreef hij het boek Het briefje van Bleker, dat onder meer gaat over het verleiden van talkshowgasten. "De redactie wil zo veel mogelijk debat of soms een onderwerp aansnijden waar een gast geen zin in heeft", erkent Kee. "Dat is niet altijd mogelijk als je een gast per se wil binnenhalen."
Hij is daarom zo helder mogelijk bij het maken van afspraken met een gast. Ook, of misschien wel juist, naar de redactie toe. "Ik zeg tegen de redactie: dit en dat kunnen we bespreken, maar daar houdt het ook op. Willen we dat, of niet?" Hij geeft een gast, in het geval van Kee vaak politici, pas een toezegging als de redactie akkoord is met de voorwaarden.
Nee Jeroen, stel die vraag niet, dat was niet de deal.
Kee benadrukt dat de inhoud van een gesprek altijd belangrijker blijft dan de wensen van een gast. "Wat wij ter sprake willen brengen, brengen we ter sprake. Daarover worden geen deals gemaakt. Wel soms over de verhouding tussen de zaken die een politicus zelf graag te berde wil brengen en de onderwerpen die wij willen bespreken."
De afspraken kunnen nog zo goed gemaakt zijn, toch gaat het weleens mis. Dan zit Kee naar de uitzending te kijken en denkt-ie: 'Nee Jeroen, stel die vraag niet, dat was niet de deal.' Zo was laatst Gert-Jan Segers te gast en zou er met hem vooral gesproken worden over een klimaatplan. "Uiteindelijk ging het eindeloos lang over de dividendbelasting. Segers wist dat het daarover zou gaan, maar het duurde veel langer dan afgesproken. Toen dacht ik: Jeroen, hou er maar over op."
"In dat soort gevallen mag ik het de volgende dag goedpraten", zegt Kee, die wel begrijpt dat Jeroen Pauw soms de grens opzoekt. "Iedereen zoekt de ruimte die hij kan krijgen. Ik ook."
Of iemand bereid is om aan te schuiven bij een talkshow, zit 'm ook in de andere gasten die zijn uitgenodigd. "Je wil niet dat de weduwe van de man die jij vorige week hebt omgelegd aan tafel zit", zegt Fortuin. "Dan ga je wel ergens anders zitten, een programma dat wél aan je voorwaarden wil voldoen. De mogelijkheden voor de gast om invloed uit te oefenen op hoe hij op tv komt, worden steeds groter. De gast zegt tegenwoordig gewoon: als ik bij jou ga zitten, wil ik geen gedonder."
Van tevoren duidelijkheid scheppen is daarom belangrijk, stelt Kee. "Heel soms doe je daarin concessies en zeg je een andere gast af. Je wil voorkomen dat iemand zich bedonderd voelt en op het laatste moment besluit niet aan een uitzending mee te willen werken."
Want goede kans dat je die gast dan een tijd lang niet terugziet, weet Kee. Toenmalig premier Jan-Peter Balkenende kwam bijvoorbeeld twee jaar niet opdraven in Pauw en Witteman na een uitzending waarbij hij aan tafel zat met rapper Ali B. Daarbij werd Balkenende getutoyeerd en bloopers van hem getoond, zoals het moment dat hij onderuit ging op een skateboard. Balkenende was not amused. "Daar hadden we een context voor bedacht, maar dat kwam niet goed over. En dat in verkiezingstijd. Dat was niet charmant van ons."
Balkenende kwam uiteindelijk weer terug toen er een uitzending volledig aan hem werd gewijd. "Hij kreeg de ruimte. Dat vond hij verleidelijk."
Timmermans niet in Pauw
Op dit moment mijdt Frans Timmermans de talkshow van Jeroen Pauw. Timmermans stelde in het programma dat een van de passagiers van vlucht MH17 een zuurstofmasker op had en kreeg daar veel kritiek op. Al vier jaar wil Timmermans niet langskomen. "Ik bel ongeveer twee keer per maand met zijn woordvoerder, met wie ik het overigens erg goed kan vinden. Ik stuur aan op een goed gesprek met Timmermans, maar zonder resultaat. Dan kun je iemand proberen te verleiden wat je wil, maar het lukt niet."
