Dat het UWV WW-uitkeringen betaalt zonder te controleren of werknemers daadwerkelijk ontslagen zijn, ziet ook minister Wouter Koolmees als een probleem. En daarom komt hij met extra maatregelen. Dat schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. Die volgt op de onthulling van Nieuwsuur van afgelopen maandag.
Het UWV controleert nu zelden wat de reden van werkloosheid is. Volgens uitzendbureaus en andere bronnen van Nieuwsuur leidt de gebrekkige controle tot grootschalige fraude, met name onder arbeidsmigranten. De uitkeringsinstantie zou al jaren op de hoogte zijn van de problemen.
"Door een veranderende arbeidsmarkt met meer tijdelijk werk en arbeidsmigranten wordt het ontbreken van die controle pregnanter", schrijft Koolmees in zijn brief. De Tweede Kamer debatteert morgen met de minister van Sociale Zaken over de problemen bij het UWV.
Het is de tweede keer in een maand tijd dat Koolmees na publicaties van Nieuwsuur moet erkennen dat er sprake is van WW-fraude. Vorige week schreef hij ook een Kamerbrief, ook daarin kondigde de minister maatregelen aan. Zo gaat het UWV strenger controleren of iemand wel in Nederland is om werk te zoeken.
Controleren op verwijtbare werkloosheid
De WW is een werkloosheidsuitkering voor mensen die buiten hun schuld werkloos zijn geworden. Wie bijvoorbeeld door een werkgever is ontslagen omdat er geen werk meer is, heeft er recht op. De minister wil dat het UWV strenger gaat controleren of er sprake is van verwijtbare werkloosheid.
Koolmees legt in zijn brief uit dat sinds 2006 de regels rondom verwijtbare werkloosheid zijn versoepeld. "Sinds die wetswijziging is het voor het UWV lastiger geworden om te controleren op wiens initiatief een arbeidsovereenkomst is geëindigd, als er sprake is van een beëindiging met wederzijds goedvinden."
De minister vult aan: "Een logische eerste gedachte is daarom om het niet-aanvechten van het ontslag opnieuw als criterium voor verwijtbare werkloosheid in te voeren." Hij benadrukt wel dat het opnieuw invoeren van dat criterium "grote administratieve lasten" met zich meebrengt.
Een andere maatregel die wordt ingesteld is dat het UWV data-analyses gaat uitvoeren naar arbeidspatronen die zouden kunnen wijzen op een verhoogd risico op fraude. "Bijvoorbeeld het patroon waarin steeds zes of negen maanden wordt gewerkt en daarna drie maanden WW wordt uitgekeerd."
Nieuwsuur onthulde vorige maand dat er sprake is van grootschalige fraude met werkloosheidsuitkeringen door Poolse arbeidsmigranten. Ze laten het UWV geloven dat ze in Nederland zijn, terwijl ze in werkelijkheid in Polen verblijven en duizenden euro's aan uitkering innen. De arbeidsmigranten worden bijgestaan door malafide tussenpersonen.
Medewerkers van het UWV waren al langer bekend met deze vorm van fraude, maar worden ontmoedigd om deze aan de kaak te stellen. Dat bleek uit gesprekken die Nieuwsuur voerde met UWV'ers.
'Niet de benodigde urgentie'
Minister Koolmees stuurde vorige week dus ook al een brief naar de Kamer over de WW-fraude. "Fraude met uitkeringen is onacceptabel", schreef de minister toen. "Het ondermijnt het draagvlak van ons sociale zekerheidsstelsel." Koolmees erkende dat de aanpak van WW-fraude "niet de benodigde urgentie" had gehad.
In dezelfde brief antwoordde de minister op Kamervragen van de SP: "Het UWV controleert niet of de voormalig werkgever nog werk heeft voor werknemers die een aanvraag voor een WW-uitkering indienen. Van de werkloze werknemer wordt verwacht dat hij er alles aan doet om weer zo snel mogelijk aan het werk te gaan."
