Voor huisarts Bart Timmers is de maat vol. "Ik werk me helemaal uit de naad om goede zorg te leveren, maar de gereedschappen die ik daarvoor nodig heb worden uit m'n handen geslagen, omdat medicijnen niet leverbaar zijn en alternatieven vaak niet voorhanden zijn. Dat kan toch niet!"
Het grote medicijntekort is voor de huisarts uit 's Heerenberg een dagelijkse frustratie. Het zogenoemde preferentiebeleid speelt volgens hem een grote rol. Dat houdt in dat zorgverzekeraars alleen de goedkoopste variant van geneesmiddelen vergoeden, waardoor de huisarts die moet voorschrijven.
"Ik stond in het begin achter dat beleid en legde elke keer aan m'n patiënten uit dat het belangrijk is om de zorgkosten laag te houden. Maar in de loop der jaren is het een enorme chaos geworden", zegt de huisarts. "Mensen krijgen steeds andere middelen, waarvan ze ook bijwerkingen ondervinden. Hier sta ik niet meer achter."
Het probleem met de tekorten speelt al langer, en hoewel er steeds oplossingen zijn beloofd, wordt het alleen maar erger. Timmers schreef deze week zijn frustraties van zich af in een blog. En dat leverde hem veel bijval van collega's op. "Voor hen is dit heel erg herkenbaar. Er gaan energie en aandacht zitten in deze flauwekul, die je eigenlijk wil besteden aan de patiënt."
Ook de Landelijke Huisartsen Vereniging en het Nederlands Huisartsen Genootschap zeggen het verhaal van Timmers te herkennen. "Huisartsen moeten ervan uit kunnen gaan dat zij, niet gehinderd door tekorten of anderszins, kunnen voorschrijven wat goed en noodzakelijk is voor hun patiënten."
Ook apothekers worstelen met het grote medicijntekort, zegt apothekersorganisatie KNMP. "De tijd van apothekers wordt nu in beslag genomen door administratieve ellende om de medicijntekorten op te lossen" zegt voorzitter Gerben Klein Nulent. "Ze moeten steeds zoeken naar alternatieven."
Het beleid van de zorgverzekeraars heeft veel gebracht, maar de bijwerkingen worden nu van onacceptabele aard.
Hoewel het medicijntekort een wereldwijd probleem is, vaak veroorzaakt door grondstof- en productieproblemen, zijn de tekorten in Nederland veel groter dan in de omringende landen, Het liep de afgelopen jaren flink op: van 242 in 2011 naar 732 in 2017. En de KNMP verwacht dat het tekort verder zal toenemen.
Overigens is er volgens een onderzoeksrapport wel veel vaker sprake van een tijdelijk tekort: voor bijna de helft van de door het beleid aangewezen medicijnen geldt dat ze tijdelijk niet leverbaar zijn.
"Het huidige beleid draagt absoluut bij aan de tekorten", zegt Klein Nulent. Hij legt uit dat Nederland voor fabrikanten steeds minder interessant wordt, waardoor ze kiezen voor andere afzetmarkten. "De geneesmiddelen zijn hier te goedkoop geworden." Hij beaamt dat het beleid veel geld heeft bespaard. "Maar de bijwerkingen worden nu van onacceptabele aard."
Van meldpunt tot hogere boetes
Zorgverzekeraars Nederland benadrukt dat er bij de tekorten in de minderheid van de gevallen sprake is van 'preferente' middelen. Uit onderzoek blijkt dat het in 2016 ging om 128 van de 710 middelen. "Waar het probleem wel speelt, zullen we met elkaar de verantwoordelijkheid moeten nemen om te kijken naar een oplossing", zegt directeur Petra van Holst.
Ze voegt toe dat er door het preferentiebeleid al vele miljarden zijn bespaard. "Daarnaast maken zorgverzekeraars met leveranciers afspraken over de leveringszekerheid. Daarmee proberen we te voorkomen dat een leverancier ervoor kiest om niet aan de Nederlandse markt, maar elders te leveren."
De apothekersorganisatie pleit er al jaren voor om het beleid aan te passen. Volgens de KNMP loop je met meerdere aanbieders minder risico. Maar zorgverzekeraars zijn bang dat dit te veel geld kost. "We moeten met de betrokken partijen voortdurend in overleg blijven en kijken naar oorzaken van én oplossingen voor de tekorten", zegt Van Holst.
De zorgverzekeraars en andere partijen van de werkgroep Geneesmiddelentekorten hebben begin vorig jaar een meldpunt ingesteld voor (dreigende) medicijntekorten. Daarnaast zijn de boetes die uitgedeeld kunnen worden aan leveranciers onlangs verhoogd. Het al dan niet verruimen van het preferentiebeleid wordt binnenkort door de betrokken partijen opnieuw besproken.
