De koers van de Turkse lira zit in een vrije val. De munt is dit jaar al veertig procent in waarde gedaald ten opzichte van de dollar. Dat betekent dat de Turken met hun lira's steeds minder kunnen kopen. Beleggers en investeerders maken zich grote zorgen en lijken zich terug te trekken.
De val van de Turkse lira kwam in een stroomversnelling toen president Recep Tayyip Erdogan eind juni herkozen werd. Tegelijk werd er een presidentieel systeem ingevoerd, waardoor hij nu oppermachtig is. Daardoor neemt wereldwijd het vertrouwen in de Turkse economie af.
De waardedaling van de munt komt ook op het moment dat de VS en Turkije een diplomatieke ruzie uitvechten rond de gevangenschap van een Amerikaanse dominee in Turkije. Andrew Brunson zit sinds 2016 vast voor onder meer betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep van dat jaar.
Trump verhoogt de importtarieven
Hij zou banden hebben met de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die volgens Erdogan achter de couppoging zat. De Turkse president stelde vorig jaar voor dominee Brunson te ruilen voor Gülen, maar daar gingen de Amerikanen niet op in. De VS wil dat de dominee wordt vrijgelaten.
Vrijdag besloot Donald Trump over te gaan op het verhogen van de importtarieven op Turks staal en aluminium. De reden: "De Turkse lira daalt snel ten opzichte van onze erg sterke dollar", twitterde de Amerikaanse president. "Onze relatie met Turkije is niet goed op dit moment."
Volgens Turkije-deskundige Lily Sprangers liggen de twee 'ego's' van Turkije en de VS op ramkoers. "Eén van hen heeft veel te verliezen, en dat is Erdogan. Zeker nu hij de hele kwestie heeft opgeblazen tot een zaak van nationale trots en zijn volk heeft opgeroepen hun dollars en euro's in te wisselen voor Turkse lira."
Eén van hen heeft veel te verliezen, en dat is Erdogan.
Sprangers heeft er een hard hoofd in dat dominee Brunson wordt vrijgelaten door Turkije. "Erdogan staat erop dat de VS in ruil daarvoor Gülen uitlevert. Daarnaast speelt in de Amerikaans-Turkse betrekkingen de aanhoudende weigering van de VS om de Koerdische bondgenoten in Noord-Syrië te laten vallen."
Ondanks alles denkt Sprangers dat Erdogan het nog wel even vol kan houden, zelfs als de lira blijft dalen. "Er is pas net een nieuw parlement geïnstalleerd en de oppositie is niet in de gelegenheid om een afzetprocedure te starten, daarvoor is twee derde van de stemmen nodig. Daar komt bij dat nog steeds elke opstand in de kiem wordt gesmoord."
'Een forse rentverhoging is nodig'
De Turkse centrale bank kondigde vandaag maatregelen aan om de crisis in te dammen. Alles bij elkaar pompt de centrale bank hiermee bijna 10 miljard euro in het financiële systeem. Maar veel soelaas bieden de maatregelen niet. Een renteverhoging om de munt te ondersteunen bleef uit.
Terwijl dat volgens Marijke Zewuster, hoofd opkomende markten bij ABN Amro, wel echt nodig is. "Het steunen van de eigen banken is niet genoeg, een forse renteverhoging is nodig. Daarmee wordt de verhouding tussen het risico van een investering en rendement weer beter."
Maar het is de vraag of Erdogan tot die maatregel zal overgaan. "Hij zegt voor lage rente te staan. Een verhoging van de rente zou de nu nog groeiende economie af kunnen remmen, maar ook zonder verhoging wordt de economie geraakt. Bedrijven hebben dan straks geen buitenlands kapitaal meer om hun import te financieren."
Zewuster vindt ook dat Turkije steun moet krijgen. "Bijvoorbeeld van het Internationaal Monetair Fonds. Daardoor kunnen beleggers en investeerders weer vertrouwen krijgen. Al ligt hulp accepteren politiek gevoelig, ik denk toch dat het die kant op gaat. Er is een geopolitiek belang bij een stabiel Turkije."
