"Mama, doe dat met een mes", zegt de dochter tegen haar moeder als die met haar tanden het kaartje van het honkbalshirt van haar man wil bijten. Oorlogsveteraan Do Djong Won trekt het shirt aan van de Nexen Heroes, een team uit de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. Hij werpt ceremonieel de eerste bal in een honkbalwedstrijd.
Voor de 87-jarige een forse inspanning om het lange stuk naar de slagman te overbruggen. Op de slagheuvel staat zijn kleinzoon, een beroepsmilitair. "Ik vind het een grote eer dat we hier de bal mogen gooien op deze speciale dag. Ik heb altijd tegen mijn opa opgekeken."
Vijandig
De ceremonie is een eerbetoon aan de kameraden die tijdens de Korea-oorlog stierven. "Ik voel nog steeds de pijn dat mijn kameraden er niet meer zijn. Voor mij rest er ook niet meer zo veel tijd, voordat ik naast hun begraven wordt."
Hij draagt rugnummer 625, een verwijzing naar 25 juni 1950, de dag dat Noord-Korea het zuiden binnenviel. De oorlog die hem heeft getekend. Sindsdien wantrouwt Do Djong Won Noord-Korea. "Ik ben nog steeds vijandig. Dat voel ik. Ik kan ze niet vergeven. Maar mijn hoop is denuclearisering en dat wij verenigd worden."
Afgelopen week werden de doden herdacht in Zuid-Korea. Met sirenes en een officiële kranslegging op de nationale begraafplaats in Seoel. Maar veel families negeren het grote evenement. Ze lopen de begraafplaats op en verzamelen zich rond de graven met bloemen, drank en eten.
Op sommige graven staan kleine bekers, daarnaast wat eten voor de geesten van de doden. Op de kleden in de schaduw tussen de bomen eten familieleden met elkaar. Daar zit ook Soe Sjik An. Hij was één jaar toen zijn vader in 1950 werd gedood door Noord-Koreaanse soldaten.
"Ik ken mijn vaders gezicht niet, ik heb het nooit gezien. Ik heb zijn naam niet kunnen roepen. Voor mij is het trauma van de oorlog te groot. Het is een grote ellende."
Ze hebben het eigen volk uitgehongerd om die wapens te ontwikkelen. En nu zeggen ze dat ze die willen opgeven voor vrede. Onzin!
Soe Sjik An groeide op bij zijn grootouders. "Ik heb een hard leven gehad. Heel vaak was er geen eten omdat er niemand was die het geld kon verdienen. De Koreaanse oorlogsgeneratie is vaak opgegroeid zonder ouders en daarom was het voor hen economisch en psychologisch heel zwaar. Er was altijd te weinig eten. We leefden van de noodhulp. Dat was mijn jeugd."
"Er liggen hier 300.000 slachtoffers omdat Noord-Korea een oorlog is begonnen en dat heeft heel Korea vernietigd. Veel mensen zijn net als ik geworden. Ik ben voor hereniging, maar door de oorlog weet ik dat we heel voorzichtig moeten zijn", zegt hij.
"Want Noord-Korea heeft ons altijd willen veroveren. Daarom hebben ze die raketten ontwikkeld en willen ze kernwapens. Ze hebben het eigen volk uitgehongerd om die wapens te ontwikkelen. En nu zeggen ze dat ze die willen opgeven voor vrede. Dat is onzin, een grote leugen."
Het is net als in Duitsland na de vereniging, dan komen de toeristen om te zien wat een mooi en vredig land we hebben.
Velen vertrouwen Kim Jong-un niet. Ze zijn argwanend over de werkelijke motieven van de Noord-Koreaanse leider. Maar anderen die hun doden herdenken, zijn optimistischer. Een kans op vrede mag het land niet laten lopen. "Het voelt als een nieuw bijzonder moment", zegt een bezoeker van de ceremonie. "Hopelijk zijn de resultaten dat ook."
Anderen rekenen zelfs al voorzichtig op vrede. Een vrouw die ieder jaar haar twee kinderen meeneemt naar de herdenking zegt: "Als het vrede wordt, zullen miljoenen Noord-Koreanen niet meer verhongeren en niet meer sterven door ziektes. Hun levensstandaard zal verbeteren, het onderwijs wordt beter en ook ons land zal er sterker van worden."
"Ik verwacht dat we met hulp van de VS nucleaire wapens kunnen uitroeien. Het communisme moet verdwijnen, dan pas kan Korea voortbestaan", zegt een ander. Maar ook: "Ik denk dat het een hoop gedoe om niks is. Ze krijgen ruzie en spreken op een nieuwe dag weer af. We moeten afwachten wat het wordt."
Amerikaanse troepen
In Osan, op een uurtje van Seoel, ligt een grote Amerikaanse luchtmachtbasis. Met hulp van de VN wist Zuid-Korea tussen 1950 en 1953 de aanval van het Noorden af te slaan. Bij die oorlog kwamen ook 122 Nederlandse militairen om. Er is sprake van een staakt-het-vuren, maar een echte vrede is nog nooit getekend. Nog steeds zijn er 28.000 Amerikaanse troepen in het land.
Sir Lim is een begrip in Osan. Heel veel Amerikaanse generaals en soldaten heeft hij in het pak gestoken. Hij vertrouwt de Noord-Koreaanse leider onvoldoende om ook hem een pak te willen verkopen. De Amerikanen ziet hij nog niet zo snel vertrekken. Maar als ze wel gaan, is het ook goed. "Het is net als in Duitsland na de vereniging, dan komen de toeristen om te zien wat een mooi en vredig land we hebben", zegt de kleermaker.
