Natuurkundige Stephen Hawking (76) overleden

De Britse natuurkundige, wiskundige en kosmoloog Stephen Hawking is overleden. Hij werd 76 jaar oud. Hawking wordt gezien als een van de grootste wetenschappers van deze tijd.

In een verklaring laat de familie weten diep bedroefd te zijn. "Hij was een groot wetenschapper en een buitengewone man wiens werk en nalatenschap nog vele jaren zullen voortleven."

Hawking werd vooral bekend door zijn onderzoek naar zwarte gaten, plaatsen in het heelal met heel veel zwaartekracht waar niets uit kan, ook geen licht. Hawking ontdekte daar een straling, die naar hem werd vernoemd.

Ook ontwikkelde hij het begrip imaginaire tijd in de kosmologie. Met deze imaginaire tijd hoopte hij singulariteiten (punten in de kosmos waar normale natuurkundige wetten niet gelden) te kunnen oplossen, zoals bij de oerknal en in zwarte gaten.

Hij schreef diverse boeken over zijn onderzoek. Het bekendst is Het heelal (1988), waarin hij zijn theorieën over het ontstaan van het heelal voor een breed publiek toegankelijk maakt. Van dit boek werden wereldwijd miljoenen exemplaren verkocht.

Stephen Hawking was op school zeer geïnteresseerd in scheikunde. Natuurkunde vond hij eigenlijk maar saai. "Scheikunde is leuker, omdat er onverwachte dingen gebeuren, zoals explosies. Maar met natuurkunde en astronomie kun je ontdekken waar we vandaan komen en waarom we hier zijn. Ik wilde de diepten van het heelal peilen."

Tijdens zijn studie natuurkunde in Oxford viel zijn talent al snel op, al bleef zijn feitenkennis soms ver achter bij zijn theoretisch inzicht.

Waar het Hawking op zijn vakgebied meer dan goed afging, liet zijn gezondheid het afweten. Op zijn twintigste werd bij hem amyotrophische lateral sclerose (ALS) geconstateerd. Dat is een ongeneeslijke ziekte die de zenuwcellen die de spieren aansturen aantast tot het lichaam helemaal verlamd is. Alleen de hersenen worden niet helemaal aangetast. Hawking belandde in een rolstoel.

Ondanks zijn ziekte lukte het hem zijn doctoraat te halen, werd hij hoogleraar gravitationele natuurkunde en hoogleraar wiskunde, op een leerstoel die eeuwen daarvoor bekleed werd door Isaac Newton.

Hawking bekleedde deze leerstoel tot 2009. Hij bleef zijn leven lang als hoogleraar verbonden aan de universiteit van Cambridge.

Spraakprogramma

Na een longontsteking in 1985 raakte Hawking ook zijn stem kwijt. Sindsdien communiceerde hij via een spraakprogramma. Met zijn ogen selecteerde hij woorden, die door de computer werden uitgesproken. Het enige nadeel daaraan was dat hij door de spraakcomputer een raar accent heeft gekregen, schreef hij op zijn eigen website. Sommigen vonden het een Scandinavisch accent, maar het werd ook beschreven als Amerikaans of Schots.

De spraakcomputer stelde hem ook in staat colleges te geven. Hij kon zijn college voorbereiden, opslaan en dan zin voor zin naar zijn spraakcomputer sturen.

Hawking was twee keer getrouwd. Eerst van 1963 tot 1991 met Jane Wilde. Ze kregen twee zonen en een dochter. In 1995 trouwde de wetenschapper met zijn verpleegster Elaine Mason. Na elf jaar huwelijk scheidde het paar. Later schreef hij in zijn biografie dat zijn ziekte te veel stress opleverde om een huwelijk te laten slagen.

Hawking was ook een aantal keren als zichzelf te zien in televisieseries. Hij speelde onder meer in Star Trek: The Next Generation en in enkele afleveringen van de komedieserie The Big Bang Theory.

Hawkings boeken over het ontstaan van het heelal gingen zeer vlot over de toonbank. Zijn beroemdste boek, A Brief History of Time, verscheen in Nederland als Het Heelal. Het werd een bestseller. Samen met zijn dochter Lucy schreef hij ook een aantal kinderboeken over de kosmos.

Als tekenfilmfiguur was hij onder meer te zien in The Simpsons en Family Guy.

Ook had hij graag nog eens de rol van de slechterik willen spelen in een James Bond-film. "Ik denk dat de rolstoel en de computerstem goed bij de rol passen", zei hij in een interview met Wired Magazine.

Borstinfectie

In april 2009 werd Hawking in een ziekenhuis in Cambridge opgenomen met een borstinfectie. Het zag er slecht voor hem uit, maar hij herstelde.

Later dat jaar kreeg hij de Medal of Freedom uitgereikt, de hoogste burgerlijke onderscheiding in de Verenigde Staten.

Na de eerste symptomen is de levensverwachting voor de meeste mensen met ALS drie tot vijf jaar. Hawking had een variant van de ziekte die zich langzamer ontwikkelde. Zelf vond hij dat hij geluk had gehad, want door het trage verloop van de ziekte had hij de kans gehad om een gezin te vormen en succesvol te zijn in zijn werk.

In 2013 bracht Hawking zijn biografie My Brief History uit. Daarin schrijft hij dat zijn ziekte misschien zelfs wel een positieve invloed heeft gehad op zijn werk.

"Ik hoefde geen college te geven, studenten te begeleiden of in saaie commissies te zitten. Daarom heb ik me volledig aan mijn onderzoek kunnen wijden."

1 minuut

In 2014 was Hawking nog in Utrecht om een lezing te geven. Lezingen gaf hij vanwege zijn slechte gezondheid bijna nooit. De kaartjes waren dan ook binnen een minuut uitverkocht.

Het leven van de natuurkundige werd in 2014 verfilmd in The Theory of Everything. De film is gebaseerd op de memoires van zijn ex-vrouw Jane.