Stephen Hawking spreekt in Utrecht

De wereldberoemde wetenschapper Stephen Hawking houdt vandaag een lezing in Utrecht. Publieke optredens zijn door zijn ziekte schaars geworden. Hawking lijdt aan ALS.

Hawking ging in op een uitnodiging van Nederlandse studenten. Hij houdt de lezing in het kader van de Natuurkunde Olympiade PLANCKS, waaraan 34 teams uit 14 landen meedoen. Het symposium start vanmiddag in het Beatrix Theater in Utrecht. De 500 kaarten waren binnen één minuut uitverkocht.

Zwarte gaten

Hawking verwierf wetenschappelijke wereldroem in de jaren 60 en 70, door zijn nieuwe visie op zwarte gaten en de ontstaanswijze van het heelal. "Hij was de eerste die de twee pijlers van de moderne natuurkunde, relativiteit en kwantumtheorie, op een gedurfde manier combineerde", zegt Sander Bais, emeritus hoogleraar Natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam.

"Veel mensen zullen wel eens gehoord hebben van zwarte gaten. Die ontstaan als een zware ster instort door zijn eigen zwaartekracht. Er vormt zich dan een horizon rond een punt waar alle massa zich samentrekt. De theorie zei dat er niets maar dan ook niets uit een zwart gat kon komen, geen deeltjes, geen licht, geen informatie, niets." En hier zorgde Hawking voor een radicaal keerpunt, aldus Bais. "Hij liet zien dat zwarte gaten helemaal niet zwart zijn, maar straling uitzenden. Daardoor verliezen ze steeds meer energie tot dat ze volledig verdampen. Die inzichten zorgen wereldwijd voor diepzinnige wetenschappelijk discussie."

Verlamd

Hawkings lezingen klinken wat monotoon omdat hij spreekt via een spraakcomputer. "Die spraakcomputer stuurt hij aan met zijn pupillen", verduidelijkt Bais. Op zijn 17de stelden artsen bij Hawking de diagnose Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS). Een ziekte die de signaaloverdracht van zenuwcellen aantast, met spierverlamming als gevolg. De overlevingsprognose is gemiddeld drie tot vijf jaar.

Maar met de ziektevorm die Hawking trof, heeft hij inmiddels de leeftijd van 72 jaar bereikt. En nog steeds deelt hij zijn wetenschappelijke kennis graag met publiek, wanneer zijn gezondheidstoestand dat toelaat.

"Fysiek is Hawking totaal beperkt, zegt Bais. "Hij zit in een rolstoel en kan alleen zijn oog nog bewegen." Het precieze thema van de lezing is zelfs voor de organisatie nog een verrassing, maar de overweldigende belangstelling verbaast Bais niets. "Hawking is de verpersoonlijking van denkkracht. Hij legt zo veel rust en efficiëntie in zijn taal en hij vertelt zo veel met zo weinig woorden. Ik bewonder hem om dat vermogen, om die kracht."

Hawking sprak eerder in Nederland, in 1998. Zijn recentste online lezing is een TED talk, uit 2008.