"We dachten dat we in een normaal Europees land woonden, niet in een land waar journalisten worden vermoord voor hun werk." Voor collega-journalisten is de moord op Ján Kuciak en zijn vriendin nog steeds een grote schok, zegt Matús Kostolný, hoofdredacteur van de Slowaakse krant Denník N.
Kuciak werd begin deze week thuis overvallen en doodgeschoten. Toen hij werd vermoord, stond hij op het punt een onderzoek te publiceren over fraude met Europese subsidies door de Slowaakse en Italiaanse maffia. Daarbij onderzocht Kuciak banden tussen adviseurs van de Slowaakse premier Robert Fico en de maffia.
Onduidelijk is vooralsnog of de politici zich echt inlieten met de maffia. Maar volgens Kostolný zijn harde consequenties nodig. "Voor kleine stapjes is het nu te laat, de regering moet aftreden. Het vertrouwen is weg, ik zie geen andere optie dan de bevolking opnieuw te laten stemmen."
Een tragische realiteit
De Slowaakse minister van Cultuur is al afgetreden vanwege de moord op Kuciak. Hij zei dat het voor hem onmogelijk is aan te blijven als hoofd van het ministerie dat ook de media in het takenpakket heeft. "Dat is de officiële verklaring, maar ik ben er zeker van dat hij niet langer onderdeel wilde zijn van de regering die hier verantwoordelijk voor is", zegt Kostolný.
Hij neemt het premier Fico kwalijk dat hij jarenlang journalisten heeft aangevallen. "Hij heeft gezegd dat ze hun werk niet goed doen, dat ze het alleen voor het geld doen of vanwege politieke redenen. Dat er in die atmosfeer nu een journalist is vermoord vanwege zijn werk, dat is een tragische realiteit."
Volgens premier Fico schrijven de media ten onrechte over een mogelijk verband tussen zijn adviseurs en de maffia. "Jullie verbinden onschuldige mensen aan een dubbele moord, zonder enig bewijs", zei hij eerder deze week.
De Slowaakse politie heeft inmiddels meerdere huiszoekingen verricht. Het zou gaan om bedrijven en woningen van verdachten die door Kuciak in zijn onderzoek zijn genoemd. Volgens lokale media zijn er tot nu toe zeker zeven mensen opgepakt.
Kostolný heeft weinig vertrouwen in het onderzoek. "Politie en justitie zijn niet eerder op die schandalen rond de maffia gestuit. Ze hebben er in ieder geval geen onderzoek naar gedaan. Waarom zouden we dan geloven dat ze dit wel goed en onafhankelijk doen?"
Je kon niet om hem heen
Kuciak werd vermoord voordat hij zijn verhaal kon voltooien. De onafgemaakte versie is inmiddels gepubliceerd in een aantal Slowaakse media. Ook op de site van Aktuality.sk, het platform waar de journalist voor werkte.
Kostolný kende Kuciak niet persoonlijk, maar hij volgde wel zijn werk. "Veel van mijn collega's hebben met hem samengewerkt. Hij was pas 27 jaar oud, maar je kon niet om hem heen. Hij was zichtbaar en luid."
