'Positie Nederland verzwakt door leugen Zijlstra'

Niet alleen de geloofwaardigheid van Halbe Zijlstra is ondermijnd, ook de positie van Nederland ten opzichte van Rusland is verzwakt door zijn leugen over een bijeenkomst met Vladimir Poetin in 2006 zeggen deskundigen. "Als je Rusland ervan beticht dat ze de kluit belazeren, en dan blijkt dat je jarenlang zelf een leugen hebt gecultiveerd? Nee, dat versterkt de positie van Nederland niet", zegt diplomatiedeskundige Robert van de Roer.

Een minister van Buitenlandse Zaken moet je kunnen geloven op zijn woord, vindt Van de Roer, vijftien jaar lang werkzaam als onderzoeksjournalist en in het verleden ruim twaalf jaar diplomatiek redacteur bij NRC Handelsblad. "Dus geen praatjes voor de vaak verkopen. Dat is hier wel gebeurd. Dat is ongelooflijk kwalijk."

Zijlstra zegt vandaag dat het dom was om te liegen over zijn ontmoeting met de Russische president, een verhaal dat hij sinds 2014 binnen en buiten de VVD heeft verteld. Maar het getuigt niet alleen van Zijlstra's internationale onervarenheid, zegt Van de Roer, het schendt ook de basiswetten van de diplomatie. "Dit kan niet, vier jaar een leugen in stand houden."

Van de Roer had al twijfels toen Zijlstra over de ontmoeting met Poetin sprak op een partijcongres in 2016. "De eerste keer dat ik dit verhaal hoorde, dacht ik al, who the hell is Halbe Zijlstra, dat hij daarbij was? Was hij door een kelderraam naar binnen gekropen? Hij hangt nu een beetje de havik uit tegenover Rusland, alsof hij Poetin al jaren door heeft. Van die stoere grootspraak heb ik in de nasleep van het MH17-drama niets gemerkt: daar heeft Zijlstra zich als een volgzame duif van het slappe Nederland gedragen."

Hij snapt niet dat Zijlstra zegt te hebben gelogen om zijn bron te beschermen. "Er zijn andere manieren om je bronnen te beschermen. Liegen is geen alibi voor bronbescherming. Ik ben jarenlang onderzoeksjournalist geweest. Er zijn tientallen manieren om je bronnen te beschermen."

Van de Roer betwijfelt ook nog steeds of Poetin de uitspraken over zijn verlangen naar een Groot-Rusland, inclusief de Baltische Staten, Oekraïne en Wit-Rusland, echt heeft gedaan in die datsja. "We weten al jaren dat Poetin een Groot-Rusland wil. Dat is niks nieuws. Maar ik vraag me ernstig af of hij dit gedetailleerd met westerlingen gaat delen en compleet leegloopt. Vooral als hij ook de Baltische staten daarvan als onderdeel ziet, die lid zijn van de NAVO en de EU."

Schadenfreude

Woensdag praat Zijlstra met Lavrov, daar zal het nieuws ook ongetwijfeld ter sprake komen. "De verhouding tussen Nederland en Rusland was al niet zo goed. Dit zal de verhoudingen geen goed doen", verwacht NOS-correspondent David Jan Godfroid.

Ook hij vraagt zich af of Poetin de uitspraak over een Groot Rusland echt heeft gedaan. "Dat lijkt mij uitermate sterk. Als hij dat al wil, zou hij dat niet zomaar zeggen tegen iemand die hij niet goed kent."

Volgens Laura Starink van webplatform Raam op Rusland is 'Groot-Rusland' ook niet een term die Moskou gebruikt in het diplomatieke verkeer. "Ze hebben het wel over de 'Russische wereld', waar ook landen onder vallen waar grote Russische minderheden wonen." Dat Poetin in dat verband de Baltische staten genoemd zou hebben, komt ook haar onwaarschijnlijk voor.

Dat de affaire rond Zijlstra de positie van Nederland ten opzichte van Rusland verzwakt spreekt voor zich, zegt oud-Rusland-correspondent Starink. Zeker als dat bekend wordt aan de vooravond van een overleg waar waarschijnlijk de MH17-ramp ter sprake komt.

"Lavrov zal hem er aardig mee pesten, denk ik. Het wordt geen diplomatiek incident, maar het maakt zijn onderhandelingspositie niet sterk. De MH17-ramp is voor dit kabinet een ongelooflijk belangrijk dossier. Als je je eigen positie verzwakt, zijn ze daar in Rusland niet rouwig om. Schadenfreude zal er zeker zijn. Ik zie nu op Twitter al grappen. Een Rus schreef: iedereen liegt, maar je kunt het beter voor jezelf houden."

Bekijk hieronder hoe toenmalig VVD-fractievoorzitter Zijlstra in een speech in 2016, zei dat hij de Russische president Poetin zelf had horen praten over "Groot-Rusland".

Het is nog onzeker of Zijlstra naar Moskou afreist, want morgen wacht hem eerst nog een spoeddebat over de kwestie. Hij zal diep door het stof moeten gaan tijdens dat debat, zegt diplomatie-expert Van de Roer, en gedetailleerd uitleg moeten geven over wat er nu echt is gebeurd in 2006. "Wie zaten er in die zaal en wat was de status van die meeting? In welke formele of informele setting heeft dit gesprek plaatsgevonden?"

De minister kan het politiek overleven, maar dan nog zal de leugen hem blijven achtervolgen. "Als er weer iets gebeurt wordt het een optelsom. Hij moet een vlekkeloos parcours gaan lopen."