Het is een langgekoesterde wens van D66: de gekozen burgemeester. De partij heeft een voorstel gedaan om de benoeming van de burgemeester en van de commissaris van de Koning uit de Grondwet te halen.
Die zogeheten deconstitutionalisering moet het op termijn makkelijker maken om de gekozen burgemeester in te voeren. Maar hoe wenselijk is de gekozen burgemeester voor de burgemeesters zelf?
Burgervaders en -moeders zijn sceptisch, zo bleek uit een enquête van Nieuwsuur onder 237 burgemeesters. Slechts één op de tien van de bevraagde burgemeesters is er voor. Twee derde wil de benoemingsprocedure houden zoals hij is.
Baantjescarrousel
Al is op die huidige manier van benoemen volgens sommigen wel wat is af te dingen. Eind vorig jaar kwam het ambt onder een vergrootglas te liggen, nadat ex-politica Ybeltje Berckmoes een boek uitbracht over haar tijd als VVD-Kamerlid. Volgens Berckmoes heerst de opvatting dat uitgerangeerde politici altijd nog burgemeester kunnen worden.
Ook de aanstelling van oud-Kamerlid Ahmed Marcouch (PvdA) als burgemeester van Arnhem deed vorig jaar zomer stof opwaaien. Criticasters zagen de benoeming als het ultieme voorbeeld van een baantjescarrousel. Een probleem dat volgens hen verholpen kan worden met een gekozen burgemeester.
Maar daar zijn de burgemeesters vooralsnog niet laaiend enthousiast over. Voor Nieuwsuur vulden 89 burgemeesters twee maanden geleden een enquête in. Zo vrezen ze er bijvoorbeeld voor dat Prins Carnaval de sleutel van de stad krijgt toevertrouwd. De gekozen burgemeester leidt tot niets dan chaos, luidt een reactie.
Ook kunnen veel burgemeesters zich niet vinden in het bezwaar dat de procedure ondoorzichtig zou zijn. Ruim 80 procent van de burgemeesters vindt niet dat de sollicitatieprocedure voor het burgemeesterschap transparanter moet worden.
Terwijl voor veel voorstanders dat wel een belangrijk punt is. De huidige gang van zaken zou vooral bestaan uit achterkamertjespolitiek. Als mensen hun eigen burgemeester mogen benoemen, kunnen ze kiezen voor iemand met veel binding met de gemeente, zo is de gedachte.
Grondwet
Het plan voor een gekozen burgemeester stamt al uit 2005, toen D66 het wilde invoeren. D66-coryfee Thom de Graaf stapte destijds op als minister, toen bleek dat het plan niet de vereiste tweederdemeerderheid haalde in de Eerste Kamer.
Zowel de Tweede als Eerste Kamer heeft er in 2013 en 2015 mee ingestemd dat de aanstelling van de burgemeester en de commissaris van de koning niet langer met een Kroonbenoeming gebeurt, zoals nu nog in artikel 131 staat. Maar voor een grondwetswijziging zijn in beide Kamers twee stemronden nodig. Het kan nog even duren voordat het voorstel voor de tweede keer in de Eerste Kamer wordt behandeld.
