Een burgemeester benoemen gaat heel anders dan vroeger

De benoeming van het 48-jarige ex-Kamerlid Ahmed Marcouch tot nieuwe burgemeester van Arnhem kreeg vandaag veel aandacht op de sociale media. Zeker nadat duidelijk werd dat Geert Wilders samen met PVV-partijgenoten gaat demonstreren tegen de nieuwe burgemeester.

"Dit is toch wel een héél groot voorbeeld van het partijkartel", schrijft Geraldine op Facebook bijvoorbeeld over de voordracht. Ze doelt op het schrille contrast met de slechte resultaten van de partij van Marcouch bij de verkiezingen in maart. Ze schrijft: "29 zetels verliezen en de betreffende personen een mooi baantje geven."

Respect

Er is niet alleen maar kritiek. Er zijn ook felicitaties voor Marcouch. "Een goede en dappere keuze, respect", schrijft Daan op de NOS-Facebookpagina. "Een heel modern denkende moslim, net als Aboutaleb", schrijft Anneke.

Anderen zijn neutraal over de nieuwe burgemeester, maar tevreden dat Marcouch als vertrokken Kamerlid in ieder geval aan de slag gaat en geen wachtgeld meer krijgt.

De Twitteraars en Facebookers hebben in grote lijnen twee punten van kritiek op Marcouch' voordracht. Hoe transparant is de sollicitatieprocedure bij burgemeestersbenoemingen en hoe zwaar telden de omstreden uitspraken die Marcouch eerder deed, vooral ten aanzien van de PVV?

Sollicitatiecommissie

De procedure, om daarmee te beginnen, is tegenwoordig een stuk minder schimmig dan vroeger. Het ministerie van Binnenlandse Zaken had toen - achter gesloten deuren - veel invloed op wie uiteindelijk burgemeester werd. Nu ligt dat in de praktijk volledig bij de gemeenteraad. Die stelt een zogenoemde vertrouwenscommissie in - te vergelijken met een sollicitatiecommissie.

Deze bestaat uit een groep raadsleden, die later de volledige raad een aanbeveling doet welke sollicitanten het meest geschikt zijn. Dat advies is in de praktijk vaak een formaliteit voor de daadwerkelijke benoeming. In het geval van Arnhem bestond de vertrouwenscommissie uit elf raadsleden, allemaal van verschillende partijen.

Het is dus hoogst onwaarschijnlijk dat er sprake is van 'vriendjespolitiek' vanuit Den Haag. De Haagse politiek heeft immers geen directe invloed gehad op Marcouch' voordracht. Daarover velt uiteindelijk de gemeenteraad een oordeel.

Geheim

Er zijn zaken in de procedure die expres geheim blijven. De vertrouwenscommissie mag bijvoorbeeld niets zeggen over de andere kandidaten voor het burgemeesterschap. Die blijven ter bescherming geheim. Stel je voor dat het uitkomt dat je als directeur van een bedrijf achter de rug om van je werknemers solliciteerde naar de functie van burgemeester.

De sollicitatiegesprekken worden om dezelfde reden in de regel op geheime locaties gehouden. Alleen de commissaris van de koning en de gemeenteraad krijgen het eindverslag te zien. Daardoor is het proces niet volledig transparant, maar dat is haast onmogelijk zolang de sollicitanten geheim blijven.

Politieke voorkeur van kandidaten lijkt de laatste jaren een steeds kleinere rol te spelen. Een gemeente kiest liever een ervaren bestuurder. Gezien deze trend lijkt het irrelevant voor een aankomend burgemeester hoeveel zetels zijn partij bij de landelijke verkiezingen heeft verloren.

Marcouch zat zes jaar in de Tweede Kamer en was daarvoor vijf jaar voorzitter van het stadsdeel Amsterdam-Slotervaart. Ook zat hij kort in de Amsterdamse gemeenteraad.

PVV-uitspraak

Een ander deel van de kritiek op sociale media richt zich op omstreden uitspraken van Marcouch. Zo zei hij eind vorig jaar bijvoorbeeld dat PVV'ers niets te zoeken hebben bij de politie.

Hij deed deze uitspraak als PvdA-Kamerlid. Een totaal andere functie dan die van burgemeester. Maar de PVV-demonstratie van morgen laat duidelijk zien dat zo'n uitspraak ook tot discussie zal leiden in de lokale politiek. Ook de vertrouwenscommissie in Arnhem moet dat vooraf hebben geweten.

In het NOS Radio 1 Journaal vroeg presentator Jurgen van den Berg aan Marcouch: "U bent ook niet bang om uw mening te geven, daar zult u misschien op moeten letten." Die antwoordde dat hij als burgemeester inderdaad meer verantwoordelijkheid heeft. "Maar die opvattingen en meningen worden blijkbaar door de Arnhemse raad gewaardeerd."