Opbouw Sint-Maarten: wat gaat dat kosten en wie betaalt?

Nu de zware storm is gaan liggen en de balans kan worden opgemaakt, komen de eerste schattingen van de kosten voor de wederopbouw van Sint-Maarten na de orkaan Irma.

Zeker 90 procent van de bebouwing is beschadigd, stelt het Rode Kruis. Een derde daarvan is onherstelbaar verwoest. Wat is er nodig om het eiland er weer bovenop te helpen?

Hoeveel?

Premier Marlin van Sint-Maarten liet al weten dat er zeker een miljard euro nodig is. In Den Haag zijn ze terughoudender. Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt nog geen zinnige schatting te kunnen maken van de totale schade.

Wie wel al een indruk hebben zijn de verzekeraars: die zullen in sommige gevallen immers moeten uitkeren. Nederlandse schadeverzekeraars zijn niet actief op Sint-Maarten, maar het eiland is voor een deel ook Frans. En de Fransen hebben de verzekering tegen de schade anders geregeld.

Frankrijk kent een soort publiek-private verzekering waaronder alle burgers aanspraak kunnen maken op een schadevergoeding bij natuurrampen zoals orkaan Irma. De omvang van die vergoedingen zegt iets over de totale economische schade.

CCR, een grote Franse verzekeraar die in dit geval zal uitbetalen, schat de verzekerde herbouwkosten op Saint-Martin en het daarnaast gelegen Saint-Barthélemy op 1,2 miljard euro. Schade aan huizen, voertuigen en bedrijven valt hier allemaal onder.

De kostenpost voor Sint-Maarten zal waarschijnlijk een vergelijkbare omvang hebben. "Het Nederlandse deel heeft iets meer inwoners, dus de bedragen zijn zeker vergelijkbaar", zegt Raymond Gradus, de voorzitter van het College financieel toezicht op de overheidsfinanciën van Curaçao en Sint-Maarten.

Gradus was twee dagen voor de orkaan op Sint-Maarten. "Ook het dak van het kantoor waar we werken is eraf geblazen, het gebouw is nu onbruikbaar, hoor ik van mijn mensen daar."

Wie?

Anders dan de inwoners van het Franse deel van de eilanden kunnen de Nederlanders op Sint-Maarten geen aanspraak maken op vergoedingen uit een privaat-publiek fonds. En lang niet iedereen is er verzekerd.

Wel is Sint-Maarten een apart land binnen het Koninkrijk der Nederlanden. De Nederlandse overheid is daarom verplicht te helpen, maar waaruit die hulp bestaat en hoeveel dat is, daarover is niets vastgelegd.

Sint-Maarten heeft een begroting van 200 miljoen euro per jaar. Daarmee is het niet in staat om de wederopbouw zonder hulp te financieren.

Op Europa kan het eiland voorlopig niet rekenen. Terwijl het Franse deel van Sint-Maarten, volwaardig deel van Frankrijk, hulp krijgt uit Brussel, is dat niet zo voor het Nederlandse deel.

In het verleden sprong Nederland bij, maar dat biedt geen garanties voor de toekomst. Irma is niet de eerste orkaan die het eiland treft: in 1995 was er Luis, die 60 procent van de bebouwing verwoestte. Toen sprong de Nederlandse overheid bij. Voor een deel althans, want het National Hurricane Center schatte de totale schade op 1,3 miljard euro.

Ron van der Veer, secretaris van het Comité Koninkrijksrelaties, coördineerde de wederopbouw na Luis destijds. Volgens hem heeft de Nederlandse overheid toen uiteindelijk 100 miljoen euro bijgedragen, deels via leningen. Daar bovenop kwamen dus het geld van particulieren, verzekeringsmaatschappijen, de misgelopen toeristeninkomsten en het gedoneerde geld van goede doelen.

Alleen: toen was Sint-Maarten nog geen zelfstandig land, dat is pas het geval sinds 2010. Daardoor rijst de vraag of het nu anders zal lopen door de veranderde verhoudingen.

Waarheen?

Dan is er nog de vraag wat er gebeurt met het geld dat beschikbaar komt. Het land staat vanwege de gebrekkige integriteit van het bestuur onder curatele van het College financieel toezicht (Cft).

Als voorzitter van het College is Raymond Gradus verantwoordelijk voor de begrotingsdiscipline en de begrotingsuitvoering van Sint-Maarten. Na de vorige grote orkaan heeft het anderhalf jaar geduurd voordat de zaak weer redelijk functioneerde. Dat moet nu veel sneller, zegt Gradus. "Dat is niet alleen in het belang van het eiland, maar ook van de openbare financiën."

Tachtig procent van de inkomsten van het eiland komt uit het toerisme. En de toeristen komen pas als de luchthaven, de haven en andere infrastructuur weer hersteld is. De tijd tikt: het seizoen begint al in december.

De Nederlandse kennis op het gebied van havens, bouwen en baggeren kan daarbij misschien wel meer betekenen dan geld, denkt hij.