Sylvana Simons oog in oog met 22 bedreigers (die ze zelf uitkoos)

"Afschieten, dat wijf."

Het is één van de tienduizenden online bedreigingen en beledigingen die Sylvana Simons vorig jaar voor de kiezen kreeg. Vandaag staan 22 verdachten daarvoor terecht. Waarom zijn dat er op het eerste oog zo weinig?

Na een blik op de statistieken van meldpunt internet discriminatie (MIND) rijst eerder de vraag: waarom nu opeens zo veel? Vorig jaar kreeg MIND 918 meldingen binnen. Dat leidde uiteindelijk tot twee aangiftes van discriminatie of belediging op grond van herkomst of godsdienst.

Woordvoerder Titus Visser legt uit dat in 200 gevallen de uiting al was verwijderd, bijvoorbeeld door moderators van een website. "600 meldingen bleken, na eerst goed langs de wet gelegd te zijn, niet strafbaar. Misschien wel stuitend, maar niet in strijd met de wet."

Na juridisch onderzoek leken zo'n honderd zaken dat wél te zijn. Daarvan deed het meldpunt een verzoek tot verwijdering van de uiting bij de beheerder van een website of socialmediaplatform. "Het overgrote deel heeft daaraan voldaan, dus bleven twee zaken over waarvoor we aangifte hebben gedaan", zegt Visser.

Deze cijfers geven al een indicatie dat het vervolgen van online bedreigers gecompliceerd en tijdrovend is. Waar ligt de grens tussen vrijheid van meningsuiting en discriminatie? Volgens het OM zijn de uitspraken in het onderstaande filmpje duidelijk over de schreef. 

Dit zijn de beledigingen waarvoor 22 mensen voor de rechter verschijnen:

'Alle asielzoekers zijn criminelen, we moeten alle azc's platbranden', is volgens Visser een duidelijk voorbeeld van een uiting die over de schreef gaat en aanzet tot geweld. Maar het is natuurlijk niet altijd zo zwart-wit als in dit geval.

De context speelt een grote rol, legt Gabriëlle Hoppenbrouwers van het OM uit. In een debat is er bijvoorbeeld meer 'speelruimte' dan op Facebook. "Belangrijk is dat mevrouw Simons politiek actief is", zegt ze. "Ze moet haar standpunten naar buiten kunnen brengen. Als je het daar niet mee eens bent, prima. Maar dan moet je met argumenten een debat aangaan."

Dat is duidelijk niet waar de 22 verdachten voor kozen, zegt het OM. "Wij vinden het belangrijk dat zij zo snel mogelijk voor de rechter komen om een signaal af te geven", vervolgt Hoppenbrouwers. "Dat het niet toelaatbaar is om zulke dingen anoniem op het web te gooien."

Simons zei in het Radio 1-programma De Nieuws BV dat ze in de rechtszaal de verdachten vooral ook in de ogen wil kijken. "Ik wil zien dat het mensen zijn en dat ze ook zien dat ik een mens ben." 

De politica denkt dat de daders haar als symbool wilden raken en niet zozeer als persoon. Een deel van de beledigers is volgens Simons opgeruid door nepnieuws en door nepaccounts van haar met uitspraken die ze niet heeft gedaan.

Wat de reden ook was, het OM kwam op zo'n 40.000 beledigende online posts, gericht tegen de lijsttrekker van politieke partij Artikel 1. Vanwege praktische overwegingen kon het OM ze niet allemaal vervolgen.

Simons kiest verdachten

Volgens Hoppenbrouwers is het intensief en moeilijk werk om mensen op te sporen die op internet discriminerende uitspraken doen. "Klopt de naam van het account bijvoorbeeld wel met de dader?" En er moet een expertisecentrum aan te pas komen om te verifiëren wat wel of niet strafbaar is.

Daarom is besloten slechts een deel van de daders te vervolgen. "We hebben Simons gevraagd welke reacties haar het meeste hebben geraakt en daar heeft ze een keuze uit gemaakt", zegt Hoppenbrouwers. De rechtszaak duurt twee dagen.