Het is pas maart en we praten alweer over vuurwerk

Over het algemeen breekt de discussie over vuurwerk pas na de zomer los, maar de Onderzoeksraad voor Veiligheid begint er vandaag al over. "De veiligheid is in het geding", zegt de Raad in het AD, en daarom komt er een grootschalig onderzoek naar vuurwerk. Dat gebeurt op verzoek van de burgemeesters van de vier grote steden.

Omdat Oud en Nieuw alweer even geleden is; hoe zit het ook alweer met het vuurwerk in Nederland?

Afgelopen jaarwisseling gebeurden er bijna 500 ongelukken met vuurwerk. Daarbij vielen ook gewonden, maar minder dan tijdens de jaarwisseling 2015-2016. Traumachirurgen kwamen toen 102 keer in actie, afgelopen jaar 72 keer. Wel waren de verwondingen dit jaar ernstiger, meldde de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie.

Zeker een man overleed dit jaar aan zijn verwondingen, en ook voorgaande jaren waren er dodelijke slachtoffers door vuurwerk.

De slachtoffers die er het slechtst aan toe waren, liepen hun verwondingen vooral op door illegaal knalvuurwerk en carbidschieten. Iets meer dan de helft van de patiënten raakte gewond door legaal vuurwerk, dat in de meeste gevallen door de slachtoffers zelf afgestoken werd.

Hoewel chirurgen het dus iets rustiger hadden, is de daling van het aantal vuurwerkslachtoffers na jaren toch bijna tot stilstand gekomen, bleek begin dit jaar uit een onderzoek onder ziekenhuizen in Nederland.

In zowel 2015 als 2016 daalde het aantal vuurwerkslachtoffers met 14 procent, maar van zo'n sterke daling was afgelopen jaarwisseling geen sprake.

Daarnaast was er dit jaar ook weer schade, al kwamen huizen en auto's iets minder vaak gehavend uit de jaarwisseling dan vorig jaar. Vlak na Oud en Nieuw schatte het Verbond van Verzekeraars de schade op 13 miljoen, tegenover 14,3 miljoen een jaar eerder. De meeste woningen en auto's liepen schade op door zwaar, vaak illegaal, vuurwerk.

En dan is er nog de overlast en het te vroeg afsteken van vuurwerk. Dat mag pas op Oudejaarsdag, maar gebeurt vaak al dagen eerder. Gemeenten doen er van alles aan om dat tegen te gaan. Zo hebben verschillende gemeenten vorig jaar een nieuw wapen ingezet: een netwerk van sensoren die geluid registreren en bij harde knallen een melding sturen naar handhavers.

Een tweede middel dat gemeenten soms inzetten is de vuurwerkvrije zone. Zeker 50 gemeenten stelden afgelopen jaarwisseling zo'n zone in, voornamelijk rond verzorgings- en ziekenhuizen, kinderboerderijen en winkelcentra. Dat was iets meer dan een jaar eerder.

De NOS vroeg gemeenten eind vorig jaar welke regels er wat hen betreft zouden moeten veranderen. 35 procent gaf aan een Europees verbod op zwaar vuurwerk te willen, 33 procent wilde zwaardere straffen voor handel en bezit van illegaal vuurwerk. Niet meer dan 10 procent wilde een algeheel verbod op consumentenvuurwerk.

Hoewel niet veel gemeenten dus warm lopen voor een totaalverbod, pleiten verschillende organisaties er al jaren voor. Zo willen het Oogziekenhuis Rotterdam, het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap en andere organisaties het consumentenvuurwerk in de ban doen vanwege het onverminderd grote aantal oogletsels.

Een aantal organisaties kwamen daarom met een manifest, dat begin dit jaar door 1200 organisaties en bijna 44.000 mensen was ondertekend.

Volgens de politie worden steeds meer Nederlanders zich bewust van de gevaren van vuurwerk, maar zijn er signalen van een gevaarlijke trend: tieners die met steeds zwaarder vuurwerk rondlopen. Vuurwerkexpert Ad Nieuwdorp van de Nationale Politie zei daar eind december het volgende over: "Knalvuurwerk blijft populair. Eerst had je de Chinese rol, maar nu dus de cobra's. Daar zit meer dan 40 gram flitspoeder in."

Voor het idee: iemand op straat mag maximaal 2,5 gram buskruit per knal tot ontploffing brengen, schrijft de Nederlandse wet voor. Dat buskruit moet zogeheten zwart buskruit zijn. Dat is relatief stabiel, waardoor het niet snel zal ontploffen zolang het lontje niet aangestoken wordt. Flitspoeder is juist erg instabiel.

De politie nam overigens wel minder vuurwerk in beslag dan een jaar eerder, maar volgens Nieuwdorp kon je niet spreken van een forse daling, omdat onderscheppingen in het buitenland niet zijn meegenomen in de cijfers.

De discussie over vuurwerk reikt ook tot in de Tweede Kamer. Zo heeft het kabinet in 2014 het afsteken en verkopen van vuurwerk aan banden gelegd: sindsdien mag er alleen nog op 30 en 31 december vuurwerk worden verkocht, het afsteken is alleen nog toegestaan op Oudejaarsavond van 18.00 uur tot 02.00 uur.

GroenLinks, SGP en Partij voor de Dieren zijn voor een vuurwerkverbod, maar de meeste partijen vinden dat gemeenten zelf moeten bepalen hoe ze met vuurwerk omgaan. VVD en PvdA voelden de afgelopen periode in ieder geval niets voor een algeheel verbod, net zoals CDA en D66.